Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Zaadvaste tomatenrassen zijn het resultaat van jarenlang selectief kweken door de landbouwers. Ze kozen de lekkerste, grootste of sterkste tomaten en kweekten enkel daarmee voort. De ouders van een zaadvaste tomatenplant lijken zowel op elkaar als op hun nakomelingen. Met de zaadjes van die nakomelingen kan je opnieuw tomatenplanten kweken die grote tomaten opleveren.
Hybride planten ontstaan door twee (ingeteelde) tomatenrassen te kruisen. Het ene ras heeft bijvoorbeeld grote tomaten, het andere heel lekkere. Omdat de twee rassen ingeteeld zijn, is de kweker heel zeker van de genetische eigenschappen van elke plant. De ouders lijken niet op elkaar, maar door de twee rassen te kruisen, krijgen de nakomelingen de goede eigenschappen van beide ouders mee.
De zaadfirma doet dat op zo’n manier dat alle nakomelingen van de eerste generatie (F1) genetisch identiek zijn. Daardoor lijken de tomaten van alle hybride planten die voortkomen uit een kruising heel sterk op elkaar. Het verklaart waarom hybriden populairder werden ten tijde van de opkomst van de supermarkten: van de tomaten in de winkel verwacht je dat ze er allemaal hetzelfde uitzien en hetzelfde smaken. Ook is het gemakkelijker voor de boer om de oogst te plannen, omdat de tomaten allemaal tegelijkertijd rijp zijn. Het nadeel van de hybride tomaten is dat de gewenste eigenschappen enkel ontstaan door de kruising van de twee specifieke ouders. Als je verder kweekt met een hybride plant, krijg je tomaten met uiteenlopende eigenschappen.
Op landelijk niveau is China 's werelds topproducent. Chinese tomaten gaan de wereld rond, vooral als concentraat. Zo komt veel ervan per schip in Napels aan. Even later wordt het verwerkt tot bijvoorbeeld Italiaanse sauzen en Zwitserse pizza's. De Chinese tomaten zijn vaak goedkoper dan de Italiaanse; bovendien lijdt de regio in Italië waar veel tomaten worden gekweekt, aan een voortschrijdende verwoestijning. In de grafiek vind je de top-10 landen die in 2017 de meeste tomaten teelden.
Ook in de Europese Unie zijn tomaten een succesverhaal. In 2017 zijn er in Europa 18,1 miljoen ton tomaten geoogst, tegenover 'slechts' 6,8 miljoen ton uien en 6,0 miljoen ton wortelen.
De grafiek toon de top-10 belangrijkste tomatenproducenten in Europa in 2018.
In sommige landen krijgen plukkers en verpakkers van tomaten extreem lage lonen betaald. Zo klaagde Fairfood International in 2014 aan dat ze in Marokko vaak slechts vijf à acht euro per dag verdienen, hoewel ze gemiddeld vijftien euro per dag nodig hebben om in hun levensonderhoud te voorzien.
In 2006 ging journalist Fabrizio Gatti undercover in de Zuid-Italiaanse tomatensector. Zijn ervaringen leidden tot een huiveringwekkend verhaal, dat is verschenen in het Italiaanse weekblad L'Espresso: “I was a slave in Puglia.” In Puglia zijn minstens 5 à 7.000 arbeiders actief. Gatti heeft het over mensen met en zonder werkvergunning, legalen en illegalen. Hij heeft het over vervuild drinkwater, landerijen onder controle van de maffia, seksuele uitbuiting, zeer lage lonen (vijftien à twintig euro per dag, als ze al betaald worden), zeer zware afranselingen met metalen staven, moorden, mysterieuze verdwijningen en medeplichtigheid van de politie.
In 2005 publiceerde Artsen zonder Grenzen een rapport over de Zuid-Italiaanse tomatenteelt. De ngo interviewde 770 arbeiders; 67,7 procent komen van landen beneden de Sahara. De organisatie beschrijft talrijke wantoestanden. Onder meer verklaarde 30 procent van de ondervraagde personen geweld, misbruik of mishandeling te hebben ervaren in de zes maanden vóór de gesprekken. De meesten krijgen één maaltijd per dag en zijn “extreem slecht gevoed”. Verder heeft Artsen zonder Grenzen het over uitbuiting, rechteloosheid en onhygiënische leefomstandigheden. Hoewel het gaat over mensen in de fleur van hun leven, gemiddeld dertig jaar oud, waren slechts 41 van hen, dus 5,6 procent, in goede gezondheid. 73,6 procent van hen was chronisch ziek. De ngo besluit: “Wat we zien is absoluut dramatisch, en ondraaglijk voor het geweten van zij die geloven in respect voor de menselijke waardigheid.”
In 2014 schat Osservatorio Placido Rizzotto, die onderzoek verricht naar activiteiten van de maffia, dat 400.000 arbeiders in de agrarische sector risico lopen op uitbuiting. 80 procent van hen zijn migranten. Naarmate het aantal mensen toeneemt dat op onregelmatige wijze de oversteek waagt vanuit Noord-Afrika naar Europa, neemt ook het aantal potentiële slachtoffers van deze uitbuiting toe.
Op tomatenplantages in Italië werken onzichtbare seizoenarbeiders voor een hongerloon. Hun arbeidsomstandigheden zijn zo precair dat ze wel eens moderne slaven genoemd worden. Maar wat houdt moderne slavernij nu precies in? En vooral: kunnen we er als consument iets tegen doen?
Qua uitbuiting bij tomatenteelt, is de toestand in Spanje
minder erg dan in Italië - maar nog steeds schrijnend.
De werkkrachten zijn vaak migranten die op onrechtmatige
wijze Europa zijn binnengekomen. Als ze het geluk hebben
werk te vinden, krijgen ze soms amper de helft van het
Spaanse minimumloon betaald.
In de Benelux is van dergelijke wantoestanden allicht geen sprake. Reden is mogelijks dat in Zuid-Italië de tomatenteelt plaatsvindt op uitgestrekte plantages, die moeilijker controleerbaar zijn dan de serres in onze regio. In de Verenigde Staten is er een vergelijkbaar probleem, namelijk op plantages in Florida en vooral Californië. Slachtoffers daar zijn onder meer illegale Mexicaanse migranten.
De tomaat staat bovenaan de top 10 van verse groenten in België.
Als we uitgaan van tomaten van 100 gram per stuk, dan komt dit neer op bijna zestig verse tomaten per persoon, per jaar. De gemiddelde Belg eet dus om de zes dagen een tomaat. Maar als het om kerstomaten gaat, zullen er heel wat meer zijn, uiteraard.
Smaak zit in de genen. Grootschalige, industriële teelt maakt flauwe kost van supermarkttomaten. Gentechnologie moet de tomaat weer op smaak brengen. Journalist Merel Deelder ging op onderzoek.
