Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Broccoli vindt zijn wortels in het Midden-Oosten. Als we broccoli eten, verorberen we de gesloten bloemknoppen. België kweekt jaarlijks ongeveer twee miljoen kilo van de groente. Voor kinderen smaakt broccoli écht anders dan voor volwassenen. Broccolini is een op broccoli lijkende koolvariëteit die malser en langer houdbaar is. In dit artikel lees je de belangrijkste broccolifeitjes.
Broccoli (Brassica oleracea var. italica) is een koolvariëteit die verwant is aan de bloemkool. Daar waar we bij bloemkool de aanlegsels van de bloemknoppen eten, verorberen we bij broccoli de nog gesloten bloemknoppen. Daar komt ook de naam van, want ‘broccolo’ (meervoud: broccoli) betekent ‘de bloeiende top van een kool’.
De wilde kool (Brassica oleracea), die je vindt aan de Atlantische kusten in Normandië, Bretagne, Zuid-Engeland, lijkt in niets op wat later bloemkolen en broccoli zijn geworden. De plant bestaat uit een steel en blauwgroenige koolbladeren, maar heeft nog niet dat typische groene of witte bolvormige bloemgestel. Logisch ook, want zo'n vorm – vooral dan die van bloemkool – staat een vlotte bloei in de weg, en verhindert dus het doel van elke natuurlijke plant: zijn zaad zo veel mogelijk verspreiden.
Bloemkool wordt van oudsher in het Mechelse - in Sint-Katelijne-Waver om precies te zijn – geteeld, maar de broccoliteelt in de lage landen is van veel recentere datum. België kweekt nu jaarlijks ongeveer twee miljoen kilo van de groente.
Broccoli laat zich gemakkelijk telen. Op de koolvlieg na zijn er weinig bedreigingen, dus is er weinig inzet van gewasbeschermingsmiddelen nodig. Daardoor is ook biologisch telen zeer goed doenbaar. De plant wordt eerst opgekweekt tot zaailing, en dan bij de telers uitgeplant in open veld. Dat gebeurt in het voorjaar of in de zomer, tussen maart en begin augustus, met een oogstseizoen van juni tot het gaat vriezen. In Zuid-Europa wordt broccoli ook in de winter geteeld, maar daar is het bij ons te koud voor. Vroege teelt duurt 75 dagen, zomerteelt 50 à 60 dagen, en herfstteelt tussen de 55 en de 85 dagen.
De volwassen broccoliplant wordt zestig centimeter tot een meter hoog. In de top van de plant ontwikkelen zich de bloemschermen. Na de oogst van het hoofdscherm lopen de zijknoppen uit. Als die geoogst worden lopen er weer nieuwe zijknoppen uit, enzovoort. De schermen worden telkens kleiner.
Broccolini, een op broccoli lijkende koolvariëteit uit Engeland, kan beter tegen de warmte. Bij deze teelt wordt de hoofdknop in een jong stadium verwijderd zodat de zijscheuten zich kunnen ontwikkelen. De zijscheuten worden dan als groente vermarkt. De steel van broccolini is veel malser dan die van broccoli. De groente is ook langer houdbaar dan broccoli.
De meeste broccolirassen zijn F1-hybriden. Een F1-hybride is het resultaat van kruising van twee heel verschillende ouderlijnen, die verkregen werden door inteelt en die dus een erg homozygoot genoom hebben. De allelen van elk gen zijn bij die ouderplanten bijna helemaal gelijk. De eerste nakomelingen (F1 of generatie 1) van zo’n kruising combineren typisch alle gewenste eigenschappen van beide ouderlijnen. F1 nakomelingen zijn ook onderling zo goed als genetisch identiek. Dat maakt ze erg gewild in de grootschalige tuinbouw: uniforme grootte, kleur en vorm en gelijktijdige afrijping hebben grote voordelen voor automatisering van de oogst.
Voor de kleinschalige tuinder en de hobbytuinier zijn F1 hybriden niet zo voordelig. Het heeft namelijk geen zin om te proberen er zaad van te winnen. De volgende generaties nakomelingen, F2, F3, enz., zullen namelijk de gewenste eigenschappen helemaal niet meer vertonen, en een heel heterogene populatie vormen met verschillende grootte, vorm en rijpingstijd.
De teelt van broccoli gebeurt vooral op industriële schaal in grote tuinbouwbedrijven. Het oogsten gebeurt handmatig, of machinaal. Broccoli is een stevige groente die die machinale aanpak goed kan verdragen. Na het oogsten belanden de kroppen op een loopband, van waaruit ze machinaal worden ingepakt. Vaak gebeurt dat al op het veld om met zo weinig mankracht en zo efficiënt mogelijk te werken.
Doorgaans wordt de broccoli met de hand van de plant gesneden en in transportbakken gelegd die naar een verwerkingssite worden gebracht. Soms wordt de groente ook meteen op het veld ingepakt in een doos, of wordt de plastic verpakking ter plekke rond de groente gedaan.
Het is zaak de groente snel te koelen om de bewaring te verzekeren. Ze moet zo snel mogelijk op een temperatuur onder de vijf graden worden gebracht. Dat gebeurt met geforceerde lucht, waarbij koude lucht door de dozen broccoli heen wordt geblazen om ze snel te koelen. Daarna is het zaak om ze koud te houden, dus ook het transport naar de supermarkten gebeurt gekoeld. Zo'n gekoelde broccoli kan tot drie weken lang bewaard blijven.
Broccoli van klasse B, die niet voldoet aan de eisen om in de winkel verkocht te worden, wordt verwerkt tot diepgevroren broccoli. Daarbij worden de roosjes ontdaan van hun stronk en ingevroren volgens een speciaal procedé, dat er voor zorgt dat er geen ijsvorming ontstaat en de roosjes niet aan elkaar vastvriezen. Daarna worden ze in zakken of doosjes verpakt, die in grotere dozen naar de supermarkten worden vervoerd.
De stronken van de diepvriesbroccoli en de broccoli van C-kwaliteit worden verwerkt tot soepen en sauzen, maar ook in maaltijdsalades of in een kant-en-klare mix van vers gesneden groenten of op diepvriespizza’s.
Wetenschappers blijven zoeken naar innovaties, zoals een voedzaam poeder dat bijvoorbeeld aan latte macchiato kan worden toegevoegd. Enkel het uitgedroogde snijvlak onderaan de broccoli wordt niet overgehouden, en dient als diervoeder.
Groenten eet je best vers en met afwisseling. Eet je niet vers, kies dan voor diepvriesgroenten zonder toevoegingen als room of saus. Groentesoep en groenten uit blik zijn ook niet ongezond, mits je niet te veel zout, bouillon en vet gebruikt bij de bereiding. Gekookte groenten bevatten minder vitaminen dan verse groenten, want bij het koken gaat twintig tot vijftig procent daarvan verloren. Goeie bewaar-of kooktechnieken, zoals stomen of kort koken met een klein beetje water, gaan dat tegen. Sommige gezonde stoffen in groenten komen echter pas vrij als je ze kookt of fijnmaalt. Die processen breken immers de celwandstructuur af en zorgen zo voor een gemakkelijkere opname van die bioactieve stoffen. Bij kolen als broccoli gaat het hierbij om glucosinolaten.
De broccoliteelt levert zo goed als geen afval op. Wel is broccoli vaak een onderdeel van overschotten in supermarkten, omdat hij niet zo lang bewaart. Daarvoor zoeken supermarkten zelf verschillende oplossingen. Zo worden er producten ontwikkeld die bereid kunnen worden met fruit of groenten die al iets te rijp zijn. Wat echt te ver gerijpt is, wordt vergist om zo omgezet te worden tot groene energie.
