Wat zijn de alternatieven voor vervuilende verpakkingen?

Het grote probleem van plastic is vooral de slechte afbreekbaarheid. Er zijn al veel pogingen gedaan om afbreekbaar plastic te maken, bijvoorbeeld op basis van zetmeel, maar eenvoudig is het niet. Het probleem met dat composteerbare materiaal, is dat je het nog altijd niet gewoon op de composthoop kunt gooien. Het breekt enkel af in erg gecontroleerde, industriële omstandigheden waarbij een bepaalde hitte lange tijd wordt aangehouden.(1) Die verpakkingen bieden mogelijk ook niet dezelfde kwaliteit op het vlak van voedselveiligheid en houdbaarheid, omdat ze gevoelig zijn voor water. De vraag is ook of het de moeite waard is dit spoor te volgen, als die verkorte houdbaarheid opnieuw voor verspilling zou kunnen zorgen. (2)

Beter dan recycleren is het inzetten van herbruikbare plastic flessen. Dat vraagt dan wel om een regelmatig hergebruik, want anders is het net zo goed extra plastic dat geproduceerd wordt, zoals we ook al te vaak nieuwe stevige plastic boodschappentassen kopen omdat we de oude thuis hebben laten liggen. Experimenten waarbij herbruikbare verpakkingen bij de klant worden opgehaald, gereinigd en hergebruikt, lopen in de Verenigde Staten en Frankrijk. (3) Dat vraagt echter heel wat denkwerk over etikettering en track-and-tracemethodes (4), en ook de grote merken moeten nog meer overtuigd worden hun verpakkingen aan te passen zodat ze hergebruikt kunnen worden. (5)

Ingepakt in melk

De experimenten gaan ver. Zo hebben onderzoekers kartonnen verpakkingen ontwikkeld uit de vezels die ze in tomatenbladeren en –stengels vinden. (6) Nog gekker? Caseïne, een eiwit dat uit melk wordt gewonnen, kan ook gebruikt worden om een stevig, doorzichtig, én bio-afbreekbaar materiaal te maken. Bonuspunten, want het materiaal is ook vijfhonderd keer beter in het afsluiten van zuurstof waardoor eten nog langer vers blijft. En de kers op de taart? Het materiaal is ook eetbaar, én zou al binnen een aantal jaar gebruikt kunnen worden. (7)

Slimme verpakkingen

Dankzij nieuwe technologieën worden verpakkingen 'slim' gemaakt. Zo monitoren sensoren de houdbaarheid van een product constant, waardoor enkel voedsel dat vervallen is weggegooid moet worden. Zo moeten we ook geen houdbaarheidsdatum meer in het oog houden.

Flinterdunne chips kunnen verpakkingen dan weer interactief maken. Elke chip heeft een unieke code, waardoor de winkelier weet hoeveel er van elk product aanwezig is. En als de chip weet dat de vervaldatum nadert, kan die het product automatisch goedkoper maken. RFID-chips zouden winkeliers zelfs in staat stellen informatie over het koopgedrag van hun klanten te verzamelen; een voordeel dat dan niet enkel meer voor online winkels is voorbehouden. (8)

Nog vooruitstrevender is wat nanotechnologie voor de verpakkingsproblematiek kan betekenen. Zo kunnen microscopisch kleine materialen in verpakkingen ervoor zorgen dat voedsel langer vers blijft. Minuscule kleipartikels in Amerikaanse bierflesjes zorgen er op die manier voor dat het bier langer schuimig blijft, zilverdeeltjes kunnen dan weer antibacterieel werken.

Of zonder verpakking?

Een alternatief voor vervuilende verpakkingen kan natuurlijk ook zijn… geen verpakkingen. Zo berekenden onderzoekers dat het grootste deel van de uitstoot van een kilogram zwarte thee uit Sri Lanka de verpakking was. (10)

Om die reden experimenteren verschillende ketens en winkeleigenaars met het concept van de 'verpakkingsvrije winkel'. Daarbij moet de klant zelf zijn zakjes en containers voorzien om de producten mee naar huis te nemen. Doordat ze ook verpakkingen bij het transport proberen te vermijden of beperken, gaat het vaak ook om lokaal voedsel, wat een extra troef is op het vlak van duurzaamheid. (11)

Heb jij al een verpakkingsvrije winkel in je buurt? Laat het ons hieronder weten!