Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Dropjes, lolly's, nougat, marsepein, toffees en toverballen: de variatie in het snoepschap is eindeloos. De Belg eet jaarlijks zo'n 2,5 kilogram snoep. In dit korte overzicht vind je de belangrijkste snoepfeitjes.
Snoep is de algemene benaming die we geven aan lekkernijen die we puur voor het genot eten, en die suiker als hoofdbestanddeel hebben. Doorgaans is dat onder de vorm van sucrose, maar ook fructose en glucose worden gebruikt. Daar worden vruchtensap, vruchtenaroma of andere smaakgevers aan toegevoegd, zoals menthol of citroenzuur. Ook vetten of kleurstoffen kunnen worden gebruikt om uitzicht en textuur te beïnvloeden.
Suiker wordt bij ons doorgaans gewonnen uit suikerbieten. Na het rooien worden de bieten in de suikerraffinaderij gewassen, in stukken gesneden en in een groot vat heet water geworpen, waarin de suiker uit de bietencellen vanzelf oplost. Na filtering wordt dat suikerwater gecentrifugeerd totdat de suiker kristalliseert. Waarna die tot slot wordt geraffineerd tot er enkel pure suiker overblijft. Meer over het proces vind je in ons Tracé van Suiker.
Karamel is dan weer een Arabische uitvinding. Vrouwen in een harem gebruikten een bruin, kleverig mengsel van gesmolten suiker om zich te epileren. Later zouden Amerikanen ontdekken dat je er melk aan kon toevoegen. Zo ontstond meer soepele karamel.
Snoep vindt zijn oorsprong in de suikerwaren zoals die begin 19e eeuw hun opgang maakten in de rijkere kringen, waar het gold als een statussymbool. Later werd het breder toegankelijk.
Suikerwaren ontstonden na de kolonisatie, toen voor het eerst rietsuiker werd gewonnen, zowel in Zuid-Amerika als in Zuidoost-Azië. VOC-schepen brachten bijvoorbeeld suiker mee naar de Nederlanden als ballast die de zeilschepen genoeg gewicht en diepgang moest geven. In Rotterdam ontstaat zo in de 16e eeuw het beroep van de suikerbakker, die zich in de 17e eeuw begint toe te leggen op kunstige creaties van suiker. Pas in de 18e eeuw ontdekte de Duitse apotheker Sigismund Marggraf bietsuiker, waardoor suiker in de 19e eeuw langzamerhand betaalbaarder wordt.
Er zijn verschillende soorten snoep. Sectorvertegenwoordiger ChoPraBisCo onderscheidt op zijn website een vijftiental categorieën, van 'harde snoepjes en lolly's' tot 'karamel' en 'gommen'. Breed gesproken kun je die echter samenballen tot harde snoepjes, zachte snoepjes, en de categorie met noten, zoals nougat. Hoewel ook chocolade en koeken worden 'gesnoept' en eveneens weinig voedingswaarde bijdragen aan ons dieet, laten we ze in dit tracé voor de duidelijkheid buiten beschouwing. In essentie ligt aan de basis van elke snoep een bereidingswijze waarbij suiker wordt gesmolten in een ketel, waarna smaakmakers en andere stoffen worden toegevoegd. Dat mengsel wordt afgekoeld en gekneed tot de juiste vorm.
Snoep vind je in alle kleuren, en die krijgt het niet vanzelf. Daarvoor heb je kleurstoffen, en die hebben elk hun eigen herkomst. Bietenrood wordt verkregen uit de wortels van de rode biet door bieten uit te persen of geplette bieten met water te extraheren en vervolgens het extract te concentreren. Geel kan dan weer curcumine zijn, op basis van de geelwortel. Zo heeft elk kleur zijn eigen samenstelling. Karmijnrood wordt bijvoorbeeld gewonnen uit gedroogde cochenilleluizen. Voor blauw wordt doorgaans een synthetische kleurstof gebruikt, maar er is onderzoek om die kleur uit roodalg te winnen.
Titaniumdioxide, een witte kleurstof die onder andere in kauwgom, drop, chocoladeversiering en glazuur op koek en gebak is te vinden, is dan weer verboden sinds januari 2022. Dat gebeurde omdat onderzoek niet kan uitsluiten dat de stof DNA kan beschadigen. DNA-schade kan na verloop van tijd leiden tot kanker.
Zoals alle industrieel bereidde waren, wordt ook snoep van bij de producent naar de winkels vervoerd met wegtransport. Hoewel vrachtwagenvervoer 54% van alle uitstoot van transportmiddelen voor zijn rekening neemt, maakt het transport toch maar een fractie uit van de totale CO2-uitstoot van een voedingsproduct, waar ook snoep ondanks zijn lage voedingswaarde onder valt.
Belgen eten jaarlijks zo'n 2,5 kilogram snoep. Dat is een lichte afname tegenover 2007, toen het nog drie kilogram was. Met dit verbruik zit de Belg halverwege de Europese gemiddelden, waarbij het opvalt dat hoe Noordelijker men gaat, hoe meer er gesnoept wordt.
In de adviezen van het Vlaams Instituut Gezond Leven staat snoep nadrukkelijk te blinken in de rode bol buiten de voedingsdriehoek. Het zijn vaak producten met een hoog gehalte aan vet, suiker en/of zout, maar met weinig of geen voedzame stoffen zoals vitaminen, mineralen en vezels. Het zijn lege calorieën – energierijk, maar met een lage voedingswaarde – die je niet nodig hebt voor een evenwichtig voedingspatroon en bij te grote consumptie zelfs je gezondheid kunnen schaden. Snoep bestaat immers uit snelle suikers, die de bloedsuikerspiegel de hoogte injagen. Bovendien leveren ze extra energie, terwijl we vandaag gemiddeld al meer dan voldoende energie opnemen. Een te hoge energie-inname verhoogt het risico op overgewicht en obesitas. Vanzelfsprekend is snoep door het hoge suikergehalte ook slecht voor de tanden. Snoep en andere producten uit de rode bol eten we dus best zo weinig mogelijk, bijvoorbeeld voor een speciale gelegenheid.
Inzicht krijgen in de impact van suiker op onze gezondheid is geen gemakkelijke taak. De voedingswetenschap is ingewikkeld en onvolmaakt, maar een zekere mate van verwarring is ook nog eens toegevoegd door belanghebbenden uit de suikerindustrie. De afgelopen decennia hebben die miljoenen uitgegeven om studies te steunen die gewenste resultaten voor hun industrie zouden opleveren. Een kleine historisch overzicht toont ons de belangenconflicten en plaatst de huidige inzichten in perspectief.
Net als alcohol en andere drugs werkt snoep in op het beloningscentrum in onze hersenen. Suiker geeft in onze hersenen een goed gevoel vrij, een vorm van beloning, waardoor we daar naar terug blijven grijpen. Dat heet emotioneel eten, een mechanisme dat zijn oorsprong vindt in het zogen. Onze eerste voeding, moedermelk, is immers vrij zoet en vet, waardoor dit de enige smaken zijn die we als pasgeborene kennen. We associëren die dus vanzelf met geborgenheid. Andere smaken worden later pas verworven. Hoe de relatie tussen ons brein en suiker is, kan je uitgebreid lezen in het onderstaande artikel van journalist Thomas Detombe.
Bovendien hebben we de neiging om meer te eten van zulke voedingsmiddelen. Dat heeft te maken met het effect op honger, verzadiging en eetsnelheid, maar ook met de sterke marketing, lage kostprijs en het hoge gebruiksgemak van deze voedingsmiddelen.
De mens is evolutionair gezien een 'externe eter'. Dat wil zeggen dat een mens zich bij de keuze van zijn voedsel laat leiden door externe factoren als uiterlijk ervan en geur. De mens had niet altijd eten voorhanden, dus wat hij vond, at hij meteen op. Die reflex hebben we nog altijd, ook nu onze voedselomgeving op korte tijd heel erg veranderd is, en dat wordt problematisch bij ultrabewerkte voeding als snoep dat weinig vezels en veel suiker bevat. Daardoor treedt geen gevoel van verzadiging op, zodat we blijven eten.
Het Vlaams Instituut Gezond Leven raadt dan ook aan om zo weinig mogelijk te snoepen. Maar dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Enkele technieken die kunnen helpen, zijn: slechts een kleine portie in een kommetje klaarzetten, en niet rechtstreeks uit de verpakking eten zodat je bewuster eet. Matigen is sowieso een goed idee, net als een gezond alternatief zoeken in bijvoorbeeld fruit.
Van suiker worden kinderen drukker en hyperactief, wordt wel eens gezegd. Wetenschappelijk onderzoek laat echter geen verband zien. Meer nog: het is een fabeltje dat in 1973 door de Amerikaanse kinderarts Benjamin Feingold de wereld werd ingestuurd om zijn eigen dieet – en bijhorende boeken – te promoten. Hij zag een nooit bewezen verband tussen suiker, artificiële kleur- en smaakstoffen en hyperactiviteit.
Te veel suiker kan bij sommigen echter wel zorgen voor klachten als hoofdpijn of maag-en darmklachten. Als je snoept, of te veel suiker eet, krijg je immers minder andere voedingsstoffen binnen die wél belangrijk zijn voor je gezondheid zoals vitamines, mineralen en vezels.
Suiker wordt doorgaans verkocht in verpakkingen of wikkels. Die bestaan meestal uit plastic, en horen in de pmd-zak of vuilbak, zelfs als je onderweg snoept.
Plastic verpakkingen hebben vaak een symbool bestaande uit drie pijltjes met een cijfer dat aangeeft welk soort plastic gebruikt is. In sommige landen wordt dit gebruikt voor de sortering en recycling, maar in België wordt alle plastic in dezelfde blauwe zak geworpen. Een uitleg van wat de verschillende codes betekenen vind je hier. Wikkels van individuele snoepjes horen in de vuilbak.
