Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Wetenschappers van de KU Leuven kweekten speciale gisten die nog steeds hun typische smaakstoffen produceren (zie ‘Gist met bananensmaak’), maar minder alcohol. Die kunnen een rol spelen in de productie van speciaalbieren met een lager alcoholgehalte of alcoholarme bieren.
Het alcoholpercentage in alcoholvrij bier verschilt per land, zelfs binnen de EU. In bijvoorbeeld de VS, Denemarken, Zweden, Duitsland, Polen en China moet het lager zijn dan 0,5 procent, net als in België. In Spanje mag alcoholvrij bier tot 1 procent alcohol bevatten en in Frankrijk en Italië tot 1,2 procent. Nederland hanteert een strengere norm en verbiedt de term ‘alcoholvrij’ voor bier met meer dan 0,1 procent alcohol. Tot 1,2 procent mag je het wel alcoholarm noemen.
Net als in wijn, zit er in bier een klein beetje sulfiet. Maar aan wijn wordt sulfiet als bewaarmiddel toegevoegd, terwijl het via de gisten op een natuurlijke manier in het bier komt. Brouwers voegen zelden of nooit sulfiet toe.
Visgelatine of vislijm wordt bij bier en wijn vaak gebruikt als klaringsmiddel. Het product, ook wel isinglass genoemd, is gemaakt van de zwemblaas van vissen zoals steur en kabeljauw. Die gebruiken hun zwemblaas om hoger of lager te zwemmen. Isinglass zorgt ervoor dat resten gist samenkoeken en neerslaan, waarna de brouwer ze kan verwijderen.
Hoewel vis een allergeen is en als dusdanig op de verpakking moet staan, maakt de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) voor isinglass een uitzondering. Visgelatine of vislijm gebruikt om bier te klaren, wordt niet als een allergeen beschouwd en moet niet op het etiket worden vermeld.
Hoewel Europese voedingsproducten sinds 2014 verplicht hun ingrediënten op het label vermelden, vormt de alcoholindustrie een uitzondering. De Europese Commissie vroeg hen wel om een voorstel te doen om meer ingrediënten vrij te geven. Uiteindelijk betekent dat voor de meeste alcoholische dranken dat tegen 2021 de hoeveelheid calorieën op de verpakking komt en dat je online kan opzoeken welke ingrediënten de drank bevat.
De brouwers toonden echter de wil om op de bieretiketten net zoveel informatie vrij te geven als op die van normale voedingswaren. Tegen 2022 mag je dus ook op bierflesjes en -blikjes een volledige ingrediëntenlijst verwachten.
Alcohol heeft op korte termijn een verdovend effect op de hersendelen die het gedrag en de gevoelens controleren. Een kleine hoeveelheid alcohol zorgt voor een stoutmoediger, actief gevoel. Ook wordt het moeilijker om helder na te denken. Naarmate je meer drinkt, wordt je gedrag steeds ongeremder en impulsiever. Dat kan in sommige gevallen leiden tot verbale of fysieke agressie. Onder invloed van alcohol is het immers moeilijker om sociale situaties correct te beoordelen en ben je geneigd jezelf te overschatten. Bovendien houden dronken personen minder rekening met de langetermijngevolgen van hun daden.
Wie dagelijks drinkt uit gewoonte of om spanningen te verdrijven, riskeert een verslaving. Hoe groot het risico is dat je verslaafd geraakt, is deels genetisch bepaald. Langdurig alcoholmisbruik kan ook leiden tot blijvende veranderingen en schade in de hersenen, zoals het syndroom van Korsakov.
Alcohol zorgt er op korte termijn voor dat je reactievermogen vermindert. Drink je nog een paar glazen meer, dan vermindert de controle over je bewegingen en je coördinatievermogen. Zo stijgt ook het risico op ongevallen. Alcohol werkt ook dehydraterend; je verliest meer vocht dan je opneemt. Als dorstlesser zijn dranken met alcohol dus een slechte keuze. Omdat alcoholische dranken calorierijk zijn én eetlust opwekken, werken ze ook overgewicht in de hand.
Ook je immuunsysteem wordt niet gelukkig van een avondje doorzakken. Te veel drinken vermindert immers het vermogen van je lichaam om infecties af te weren, tot zelfs 24 uur nadat je begon te drinken.
Op lange termijn verhoogt te veel alcohol het risico op hartziekten, kanker (zie verder) en aandoeningen aan de lever en de pancreas.
zwanger is of wil worden. Alcohol beïnvloedt namelijk de ontwikkeling van de schedel en de hersenen van een foetus. Volgens wetenschappers bestaat er tijdens de zwangerschap geen veilige dosis.
jonger is dan achttien.
moeite heeft om met mate te drinken.
medicijnen gebruikt waarvan alcohol de werking kan beïnvloeden.
daarna met de auto gaat rijden of een machine bedienen. Onder invloed rijden – en dat geldt ook voor fietsen – is in België bij wet verboden.
In 2018 paste de Belgische Hoge Gezondheidsraad de adviezen voor alcohol aan. In plaats van de dagelijkse twee glazen voor vrouwen en vier glazen voor mannen, raadt ze nu maximaal tien glazen per week aan. Het gaat dan om ‘standaardglazen’. Die term wijst eerder op de hoeveelheid alcohol die je binnenkrijgt per glas, dan op een exact volume. Daarom is een standaardglas wijn kleiner dan een standaardglas bier. De standaard komt ongeveer overeen met twaalf gram alcohol per glas. Voor bier met 5 procent alcohol is dat een glas van 25 cl. Speciaalbieren bevatten gewoonlijk meer alcohol en worden opgediend in glazen van 33 cl. Een glas vertegenwoordigt dan meer dan één standaardglas, bijvoorbeeld:
glas speciaalbier, 33 cl, 6,5% = 1,7 standaardglazen
glas speciaalbier, 33 cl, 8% = 2 standaardglazen
glas speciaalbier, 33 cl, 10% = 2,5 standaardglazen
Onderzoekers van de universiteiten van Liverpool en Sheffield deden een aantal experimenten waarbij de proefpersonen zo veel mochten drinken als ze wilden. De ene keer werd de drank geserveerd in normale glazen, de andere keer in iets kleinere. Ze stelden vast dat tijdens het eerste experiment, waarbij de proefpersonen een uur televisie keken, degene die de kleine glazen kregen tot 22 procent minder dronken. Tijdens het tweede experiment, een drie uur durende quiz in een bar, dronk de groep met de kleine glazen tot bijna 40 procent minder. De wetenschappers berekenden dat als de Britse pubs hun standaardglazen zouden verkleinen, er jaarlijks 73.000 Britten minder in het ziekenhuis belanden en dat 1.400 mensenlevens kan redden.
Er bestaat sterk wetenschappelijk bewijs dat alcohol zeven soorten kanker veroorzaakt. Het gaat over kanker aan de mond- en keelholte, het strottenhoofd, de slokdarm, de lever, de dikke darm en de endeldarm. Bij vrouwen neemt ook het risico op borstkanker toe.
Hoe alcohol drinken tot kanker leidt, is nog niet voor alle soorten kanker opgehelderd. Onderzoek wijst uit dat mondkeelholte-, strottenhoofd- en slokdarmkanker wellicht veroorzaakt worden doordat acetaldehyde het DNA beschadigt. Die stof ontstaat als het lichaam alcohol afbreekt en zorgt ook voor een kater. Daarnaast bestaan er ook aanwijzingen dat andere kankerverwekkende stoffen bepaalde lichaamsweefsels gemakkelijker bereiken door alcohol. Dat verklaart waarom het gecombineerde risico van drinken en roken groter is dan de som van de twee. Alcohol blijkt ook de aanmaak van oestrogeen te beïnvloeden en kan zo een rol spelen in het ontstaan van borstkanker.
Er is ook goed nieuws: het is nooit te laat om te stoppen. Wetenschappers bestudeerden hoe stoppen met drinken het risico op bepaalde kankers beïnvloedt. Zo verlaagt het risico op strottenhoofd- en keelkanker vijf jaar na het stoppen met 15 procent. Na 30 jaar is het risico van de gemiddelde drinker net zo laag als dat van iemand die nooit een druppel aanraakte. Het risico op leverkanker (levercarcinoom) verlaagt per alcoholvrij jaar met 6 à 7 procent en is na 23 jaar even laag als dat van iemand die nooit gedronken heeft.
Een aantal observationele studies wijst uit dat soms alcohol drinken gezonder is dan niet drinken. ‘Observationeel’ wil zeggen dat tijdens deze studies een groot aantal mensen gevolgd wordt, zonder dat de onderzoekers iets veranderen aan hun levensstijl. Na een aantal jaar zoeken de wetenschappers een verband tussen de levenswijze van de proefpersonen en de ziekten die ze opliepen. Volgens die studies zouden matige drinkers langer leven en minder risico lopen op hart- en vaatziekten. Maar een groot probleem bij dat soort studies is wat wetenschapper het ‘geheelonthouder-effect’ noemen. De proefpersonen die helemaal geen alcohol drinken, doen dat vaak om gezondheidsredenen. Bijvoorbeeld omdat ze vroeger verslaafd waren en nu geen druppel meer aanraken. Ze zijn dus al van in het begin minder gezond, wat hun risico vergroot op een aandoening of om vroeger te sterven.
In 2016 bracht een team van wetenschappers 87 studies samen over het verband tussen alcohol en de levensduur. De gezamenlijke resultaten wezen uit dat matige drinkers beter af waren dan geheelonthouders. Toen filterde het team er de studies uit waar de oorspronkelijke onderzoekers geen maatregelen namen tegen het geheelonthouder-effect. Slechts dertien keurden ze goed. Gooiden ze de resultaten daarvan op een stapel, dan kwamen matige drinkers er niet langer voordeliger uit.
De onderzoekers wijzen er ook op dat de positieve effecten van alcohol die blijken uit sommige studies, wel heel onwaarschijnlijk zijn. Zo werd er ook een positief verband gevonden met onder andere doofheid en heupfracturen.
Ook is er onderzoek dat aantoont dat zelfs lage dosissen schadelijk zijn. Een bescheiden dosis van 12,5 gram alcohol per dag, ongeveer een standaardeenheid, verhoogt het risico op keel-, slokdarm- en borstkanker al. Dat is minder alcohol dan wat er in een blikje bier van 33 cl zit.
Toch verschenen er na deze studies nog andere die ook een zogenaamd beschermend effect van matige alcoholconsumptie waarnamen. Volgens een onderzoek uit 2018 zouden mensen die tussen één en vijf drankjes per week consumeren het laagste risico lopen om te sterven of kanker te krijgen – zelfs een lager risico dan geheelonthouders. Of dat ook echt zo is, valt moeilijk te zeggen. Aangezien het ethisch niet te verantwoorden is om proefpersonen drank toe te dienen en te kijken wie er het eerst sterft, wat zou gebeuren bij een interventieonderzoek, moeten wetenschappers het doen met observationeel onderzoek. Op basis daarvan is het moeilijk om zeker te zijn dat er een oorzakelijk verband is. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de groep matige drinkers over het algemeen gezonder eet, minder rookt of vaker beweegt.
Als andere voedingsmiddelen bederven, betekent dat meestal dat er schimmels of ongewenste bacteriën op zitten. Dat gebeurt zeer zelden met bier dat afgesloten in een fles of blikje zit. Verschillende bieren gaan na verloop van tijd, onder invloed van warmte en licht, wel slecht smaken. In die zin kan bier dus vervallen, maar ziek word je er meestal niet van. Een aantal donkere bieren kan net lekkerder worden door ze een paar jaar te laten staan (zie verder).
Bierflesjes die al een paar jaar in de kelder staan, zijn niet automatisch ongeschikt voor consumptie. Sommige bieren kan je, net als wijn, laten rijpen. Over het algemeen zijn donkere biersoorten zoals stout, gerstewijn, dubbel en bockbier daar het meest geschikt voor. Hun koffie- en karameltoetsen ontwikkelen zich na de rijping tot port- sherry- en cognacsmaken. Blonde bieren zoals pils, tripel, sterke blonde en saison worden meestal niet beter met de tijd. Onder invloed van licht ontstaan er immers ongewenste smaken (zie verder). Blonde bieren bevatten bovendien meer hop, waarvan de smaak vrij snel vervliegt. Bieren met een hoog alcoholpercentage kan je gewoonlijk langer laten rijpen en zure bieren zoals geuze en lambiek zijn het langst houdbaar. Vaak is een geuze meer dan 30 jaar houdbaar.
Licht zorgt ervoor dat bier sneller slecht wordt. Het breekt bepaalde stoffen in bier af, wat leidt tot chemische reacties die slecht smakende stoffen creëren. Iso-alfazuren uit hop breken af door licht en vitamine B uit mout tot onder meer carbonylradicalen. Die kunnen zich binden met thiolen, moleculen die ontstaan nadat ook de aminozuren uit de mout werden afgebroken door het licht. Het resultaat is een molecuul genaamd prenylmercaptaan. Dat is een stof die qua chemische structuur en geur lijkt op de stof die stinkdieren verspreiden. Een andere molecuul die kan ontstaan onder invloed van licht is 2-sulfanyl-3-methylbutanol. Die smaakt naar ajuin.
Daarom zijn bruine flessen beter voor de bewaring dan doorzichtige en groene. Die laatste twee houden het licht immers niet tegen, terwijl bruine flesjes dat wel doen. Ook in blikjes of vaten is het bier veilig voor het licht.
Bier blijft het langst goed als je het koelt. Deze grafiek toont (op de verticale as) hoe lang het duurt voor bier slecht smaakt bij een bepaalde temperatuur (horizontale as).
