Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
In zowel België als Nederland blijft overmatig antibioticagebruik een van de grootste uitdagingen voor de kalverindustrie. De kalfjes zijn immers nog heel jong als ze het melkveebedrijf verlaten om via de verzamelplaats naar de kalverhouder te gaan. Tijdens het transport en op de verzamelplaats, komen ze in contact met veel leeftijdsgenoten. Dat creëert een situatie zoals in de crèche. Is er een kalfje ziek, dan is de kans groot dat het een ander aansteekt.
In 2010 gebruikte de Belgische kalverhouder gemiddeld 61 dagelijkse dosissen antibiotica per dier, per jaar. Dat wil zeggen dat een kalfje ongeveer om de vijf dagen een behandeling krijgt. Dat is veel in vergelijking met de 5,8 dosissen per melkkoe. De Nederlandse kalverhouder gebruikt minder antibiotica. In 2011 ging het om 28,6 dosissen per jaar.
Deze grafiek, gebaseerd op Nederlandse gegevens, toont het aantal dagelijkse dosissen antibiotica per dier, per jaar. De data gaan van 2013 tot 2017. Je kan kalveren (veal calves) vergelijken met kuikens (broiler), kalkoen (turkey), varken (pig), melkkoeien (dairy cattle) en ander vee (other cattle). Uit de grafiek blijkt dat kalveren veel antibiotica krijgen, in verhouding tot andere dieren. Alleen de kalkoenen krijgen meer antibiotica te slikken.
In 2011 en 2013 ontdekten onderzoekers op 88 procent van de Nederlandse kalfshouderijen stafylokokken (Staphylococcus aureus) die resistent waren tegen het antibioticum meticilline. Bovendien was ook 72 procent van de Nederlandse en 33 procent van de Belgische kalfsboeren drager van die bacteriën. Dat is een probleem omdat bacteriën die resistent zijn tegen een of meerdere antibiotica, veel moeilijker te bestrijden zijn.
IJzer is een belangrijk mineraal dat we nodig hebben voor de vorming van hemoglobine, een onderdeel van rode bloedcellen. Het is cruciaal voor het transport van zuurstof door onze aders. IJzer komt voor als heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer zit alleen in dierlijke producten, non-heemijzer zit in dierlijke en plantaardige producten zoals volkorenproducten, peulvruchten, tofu, noten en donkergroene groenten zoals spinazie en andijvie. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid ijzer is voor volwassen mannen en vrouwen na de overgang is 9 milligram per dag en voor volwassen vrouwen in de vruchtbare leeftijd 15 milligram per dag. Dat is de aanbeveling voor heem- en non-heemijzer samen.
De opname van heemijzer in het lichaam is gemiddeld 25 procent, bij non-heemijzer ligt de opname tussen de 1 en 10 procent. Hoewel we heemijzer dus beter kunnen opnemen dan non-heemijzer, worden er ook nadelige effecten aan toegeschreven (zie: Is rood vlees kankerverwekkend?). Vitamine C helpt om het non-heemijzer uit plantaardige producten beter op te nemen. Daarom is het belangrijk om bij iedere maaltijd groenten en/of fruit te eten.
Ons lichaam bevat een reserve van ongeveer 3 tot 4 gram ijzer. Een ijzertekort is te herkennen aan de volgende symptomen: vermoeidheid, bleke huid, snel buiten adem, rusteloze benen. Een ernstige vorm van ijzertekort kan leiden tot bloedarmoede.
Bepaalde groepen lopen een hoger risico op ijzertekort. Zo kunnen meisjes en vrouwen die veel bloed verliezen tijdens de menstruatie een tekort oplopen. Ook zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven zijn een risicogroep. Vegetariërs en veganisten nemen over het algemeen voldoende ijzer op uit plantaardige ijzerbronnen, maar moeten erop letten die producten te combineren met vitamine C om de ijzeropname te verhogen.
Risicogroepen kunnen beter niet zomaar ijzersupplementen innemen, want een te hoge ijzerwaarde kan schadelijk zijn voor de lever. Als er een vermoeden van ijzertekort is, moet dat eerst worden bevestigd door een bloedonderzoek en besproken worden met een arts.
Het Vlaams Instituut Gezond Leven geeft het volgende gezondheidsadvies: eet zo weinig mogelijk bewerkt vlees en geef de voorkeur aan wit vlees in plaats van rood vlees. Maar om welk vlees gaat het juist? De tabel hiernaast geeft een overzicht.
In 2015 bracht de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een rapport uit, waarin staat dat rood vlees ‘mogelijk kankerverwekkend’ is en dat bewerkt vlees zeker kankerverwekkend is. Je zou niet meer dan 500 gram rood vlees per week mogen eten om het risico op darmkanker te beperken. Na de publicatie van dat rapport, zijn er nog verschillende studies uitgevoerd naar het verband tussen rood en bewerkt vlees en het risico op darmkanker. De meeste studies bevestigen dat verband, maar de exacte cijfers variëren.
Een recent Brits onderzoek (2019) volgde vijf jaar lang het eetpatroon en de gezondheid van 500.000 mensen. Daaruit bleek dat de groep die gemiddeld 76 gram rood vlees per dag at, 20 procent meer kans had op darmkanker dan de groep die gemiddeld maar 21 gram rood vlees per dag at. De onderzoekers raden dan ook aan om niet meer dan 70 gram rood vlees per dag te eten.
Een Zweedse overzichtsstudie (2016) stelde vast dat de consumptie van 100 gram rood vlees per dag het risico op darmkanker met 17 procent verhoogt en dat het eten van 50 gram bewerkt vlees per dag het risico op darmkanker met 18 procent verhoogt. Voor mannen wil dat bijvoorbeeld zeggen dat de kans op dikke darmkanker stijgt van 3,2 procent naar 3,8 procent per vijftig gram extra inname van vleeswaren per dag. Daarnaast stelden zij nog een aantal andere risico's vast die gepaard gaan met een hoge consumptie van rood vlees zoals hart- en vaatziektes, alvleesklierkanker en prostaatkanker.
Volgens Spaans onderzoek (2018) hangt het verhoogde risico op kanker ook af van de kookmethode: licht gebakken vlees verhoogt het risico minder dan gegrild of gebarbecued vlees.
Een mogelijke verklaring voor dit effect, is het heemijzer in rood vlees. IJzer is een belangrijk mineraal dat voorkomt in twee vormen: heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer zit alleen in dierlijke producten en wordt beter opgenomen dan non-heemijzer. Ondanks de gezondheidseffecten van heemijzer, worden er ook een aantal kankerverwekkende effecten aan toegeschreven. Het kan immers het ontstaan van nitrosaminen bevorderen; stoffen die mogelijk kankerverwekkend zijn. Volgens een Italiaanse overzichtsstudie (2017) kunnen de nadelige effecten van heemijzer deels worden tegengewerkt door voeding rijk aan vezels, vitamine D, selenium, calcium, vitamine C en vitamine E. Belangrijk is dat enkel het innemen van deze voedingsmiddelen niet genoeg is om het risico op darmkanker te beperken, want ook deze studie benadrukt het belang van het verminderen van de consumptie van rood vlees.
Samenvattend: het exacte percentage verschilt per onderzoek, maar vrijwel alle onderzoeken bevestigen dat het risico op darmkanker stijgt bij een te hoge consumptie van rood en bewerkt vlees.
Sinds 1981 zijn groeihormonen zoals testosteron verboden in de EU (toen de EEC). Toch gaven, ook na het verbod, een aantal Belgische rundveehouders hormonen aan hun runderen. Hormonen zoals steroïden zorgden immers voor een efficiëntere omzetting van voer naar spiermassa. Er ontstond een hormonenmaffia die afperste, intimideerde en in 1995 de opdracht gaf voor de moord op veearts Karel van Noppen. Sindsdien spande het Belgische gerecht zich in om het gebruik van hormonen bij de veeteelt stop te zetten. De hormonenmaffia vormde later de inspiratie voor de film Rundskop.
Vandaag worden zelden nog verboden hormonen aangetroffen bij runderen. Het probleem met hormoonvlees is dus grotendeels opgelost, al wekt de Belgische witblauw met zijn gespierde uiterlijk bij sommigen nog steeds de foute indruk dat er hormonen in het spel zijn.
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid controleerde in 2014 zo’n 0,5 procent van alle runderen in de EU, zowel melk- als vleeskoeien. Dat is een grotere steekproef dan die voor de meeste dieren. In totaal gaat het om 125.500 stalen. Daarvan waren er 527 (0,42%) wettelijk niet in orde. De problemen lagen vooral bij de aanwezigheid van zware metalen (210 stalen, 0,16%), groeihormonen ‘resorcylic acid lactone’ (71 stalen, 0,06%) en giftige stoffen afkomstig van schimmels (70 stalen, 0,06%).
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) polste in de Eurobarometer 2019 naar de voedselveiligheidsaspecten die ons bezighouden. Het idee dat er antibiotica, steroïden en andere hormonen in het vlees zouden zitten, hield 44 procent van de bezorgde consumenten bezig. De grafiek toont de meest voorkomende bronnen van bezorgdheid.
In een koelkast van 4°C, is gemalen of gehakt vlees een dag houdbaar. Rauw, versneden vlees blijft twee dagen goed en gebakken vlees drie tot vier dagen. In de diepvries kan je vlees veel langer bewaren, al eet je het best binnen de tien maanden op.
