Frambozen en bramen

Frambozen (Rubus idaeu) en bramen (Rubus fruticosus) zijn de bekendste telgen van een geslacht van meer dan zeshonderd soorten. Ze zijn samengesteld uit honderden schijnvruchten.  Wie de stekelige klimstruiken ooit van dichtbij heeft gezien, begrijpt dat ze familie zijn van de roos. Voor teelt op grote schaal worden enkel nog doornloze plantjes gekweekt. Bramen en frambozen worden soms met elkaar gekruist. Hieruit zijn andere rassen ontstaan, zoals de loganbes. Tulameen, de frambozenvariant die bij ons het meest geteeld wordt, is afkomstig uit Canada.

Blauwe bes en aanverwanten

Blauwe bessen (Vaccinium corymbosum) behoren tot een geslacht van meer dan vijfhonderd eetbare soorten, waaronder ook de bosbes (Vaccinium myrtillus) en de veenbes (Vaccinium vitis-idaea). Ze groeien op heideachtige struiken die van zure grond houden. Daarom gedijen ze goed op de Nederlandse veengrond. Blauwe bessen worden vaak verward met bosbessen, een inheemse wilde soort met kleinere vruchten en donkerder vruchtvlees. De gecultiveerde blauwe bes die je bij ons het vaakst vindt, komt oorspronkelijk uit Amerika. Ze groeien in trosjes – vandaar de naam corymb of ‘clustervrucht’ – waardoor ze makkelijk te plukken zijn.

Aalbes en kruisbes

Witte en rode aalbessen (Ribes rubrum) en kruisbessen (Ribes uva-crispa) vallen onder een geslacht van 150 soorten. Ze groeien bijna overal in de wereld, vooral in het noordelijk halfrond en de Andes. De kruisbes kennen we in Vlaanderen beter onder de naam stekelbes, naar stekels op de takken. Bij ons zijn ze populair in confituur, Scandinaviërs lusten ze het liefst met gebakken vis en in India worden ze door rijst gedraaid. De rode aalbes is bij ons het populairst. Je kan de hele tros in één keer in je mond laten glijden, vandaar de naam trosbes.

Vlierbessen

Er bestaan 25 soorten vlierbessen, waarvan er drie in Vlaanderen en Nederland voorkomen. Ze groeien in trosjes aan struiken die tot zeven meter hoog kunnen worden en zijn in het wild te vinden in gematigde klimaten, vooral in bossen en langs velden. De zwarte bessen van de zwarte vlier (Sambucus nigra) zijn het populairst en ideaal om wijn en hoestsiroop van te maken. Ongekookt en onrijp zijn ze giftig. 

In wicca en andere hekserij mag de plant niet verbrand worden. Het is een magische poort naar de wereld van elfen en vlierbessenwijn zou helderziendheid opwekken en je zelfs onzichtbaar kunnen maken

Moerbeien

Dankzij Vincent Van Gogh is ons beeld van een knoestige, eenzame moerbeiboom misschien voor altijd aan de Provence gekoppeld, maar oorspronkelijk groeien ze in Azië en het Midden-Oosten. De Chinese witte moerbei is de bekendste, wereldberoemd als lekkernij voor zijderupsen waar zijde van wordt gemaakt. De Britten dachten de Chinese zijdehandel te snel af te zijn door zelf moerbeien te kweken, maar de smaak van de Europese variant viel de larve wat tegen. Witte, zwarte en rode moerbeien (Morus spp.) worden sindsdien wel bij ons gekweekt, net als de papiermoerbei (Broussonetia papyrifera) die eerder als sierboom dient.