Deze website gebruikt cookies. Ik ga akkoord met de privacy policy
OK

Het verhaal achter de tropische garnaal

Tropische garnaal is een verzamelnaam voor verschillende garnaalsoorten zoals de tijgergarnaal en de witpootgarnaal, die voorkomen in de warme wateren van Azië en Latijns-Amerika. Deze garnalen, die wij voornamelijk kennen als een anoniem product uit het vriesvak, worden zowel in het wild gevangen als gekweekt. 

Janno Lanjouw en Barbara Serulus

Researchers

In het Tracé van de Garnaal focussen we vooral op de noordzeegarnaal. Hieronder bespreken we beknopter het verhaal achter tropische garnalen. In de toekomst wijden we wellicht een volledig tracé aan de tropische garnaal. 

De research voor deze informatie is gedaan door journalisten Janno Lanjouw en Barbara Serulus

Tropische garnalen kweken

De wereldwijde productie van gekweekte garnalen wordt geschat tussen de 2,9 miljoen megaton en 3,5 miljoen megaton. Hierbij zijn Aziatische producenten - China, India, Indonesië, De Filipijnen, Thailand en Vietnam – verantwoordelijk voor zo’n 75 à 85 procent van het totale volume. De rest van de productie komt voornamelijk uit Zuid-Amerika.

Twee soorten staan in voor 80 procent van de kweekPenaeus vannamei, de witte garnaal (of de witpootgarnaal) en Penaeus monodon, de grote tijgergarnaal.

De enorme groei van de aquacultuur in de afgelopen dertig jaar heeft gezorgd voor de verontreiniging van water en ecosystemen en het verdwijnen van de natuurlijke habitat van mens en dier. De groei werd gedreven door de vraag vanuit de internationale markt, de overheid en ontwikkelingshulp, extra geboost door technische innovaties. 

Schaarste van water en land, klimaatopwarming, stijgend zeewater, verzilting en extreme weersomstandigheden zoals overstromingen, stormweer en periodes van extreme droogte maken deze sector momenteel erg kwetsbaar.

Het verschil tussen de 'Penaeus vannamei'- de witte garnaal (links) en de 'Penaeus monodon' - de grote tijgergarnaal (rechts), zijn vooral (de naam zegt het al) de strepen op de pantser.

Ecologische impact

De impact van de kweek van de tropische garnalen op de omgeving is groot. We lijsten hieronder de voornaamste problemen op.

Een tijgergarnaal-kwekerij op Kalimantan, het Indonesische deel van het eiland Borneo. De garnalenboerderij ligt in de Mahakam-delta, waar mangrovebossen plaats hebben moeten maken voor de boerderijen.

Verwijnen van mangrovebossen

Mangrovebossen komen voor in Zuidoost Azië. Deze ecosystemen hebben een enorme biodiversiteit, beschermen de kustlijn en slaan de grootste hoeveelheid koolstof op van alle ecosystemen wereldwijd. Volgens een studie zouden mangrovebossen in het jaar 2000 6,4 miljard koolstof opslaan. 

Tussen 2000 en 2015 zou 122 miljoen ton van deze koolstof zijn vrijgekomen door het verdwijnen van mangrovebossen.  Aquacultuur is de voornaamste reden dat mangrovebossen verdwijnen. In vele gevallen werden de bossen eerst gekapt voor de rijstteelt of voor houtwinning. Toen de prijs van rijst daalde en die van garnalen steeg, werden de rijstvelden omgevormd tot kweekvijvers. 

In veel landen is de zeer intensieve teelt intussen deels verplaatst naar (deels) betonnen vijvers in de zoetwaterzone vanwege ziektepreventie. Er zijn geen precieze cijfers van de oorspronkelijke mangroveoppervlakte, sommige auteurs suggereren dat 35 procent of meer van de originele oppervlakte verdwenen zou zijn.

Een Thaise man voert garnalen bij een garnalenkwekerij.

Ecologische impact van voedermethode

De garnalen worden gevoederd met visafval of met voer gemaakt van vismeel en visolie. Gemiddeld is er 1 tot 3,2 kilogram voer nodig om 1 kilogram tropische garnaal te produceren. Dat betekent dat er vis gekweekt of gevangen moet worden om de garnalen te voederen, wat uiteraard ook een ecologische impact heeft.

De algen groeien welig in dit meer door een te veel aan nutriënten.

Eutrofiëring van het water

Kustgebieden waar garnalen worden gekweekt hebben last van eutrofiëring, wat zoveel betekent als ‘er zijn te veel nutriënten aanwezig, die via de afvoerstromen van garnalenvijvers in het water terechtkomen’. Dat leidt tot een explosieve algengroei, wat de kwaliteit van het water dan weer verslechtert. 

Een vervuilde lagune in Sri Lanka.

Waterverontreiniging

Het omgevingswater wordt verontreinigd met uitwerpselen, chemicaliën, medicijnen en ziektes, die een negatief ecologisch effect hebben op de wilde bestanden. 

Een Chinese werknemer werkt in een garnalenvijver.

Verzilting

Het oppompen van zoet en brak grondwater in kustgebieden om de kweekvijvers te vullen zorgt voor verzilting van het oppervlaktewater. Dat heeft zijn impact op nabijgelegen landbouwgebieden die hierdoor slechte oogsten te verwerken krijgen.

Wildvangst van tropische garnalen

Zes soorten garnalen zijn goed voor 83 procent van de globale wildvangst. De soort die het meest wordt gevist ter wereld is de Acetes japonicus of akiami-garnaal. In 2016 was die soort goed voor een vangst van 531.847 ton. 

De wilde vangst van tropische garnalen is erg destructief voor de visgebieden. Voornamelijk het vissen met boomkorren heeft een grote impact op de ecologie van de zeebodem, omdat het net over de grond wordt voortgesleept en zo de bodem als het ware afschraapt. Staande netten worden ook gebruikt en hebben minder impact op de bodem. Vallen zijn de beste methode, hierbij is er beperkte bijvangst en geringe ecologische impact

Australië is een voorbeeld wat het verantwoord vissen van garnalen betreft. Het land investeerde in onderzoek en voert een beleid om de bestanden te monitoren en beschermen. 

Een klant koopt gekookte Australische garnalen op een vismarkt in Sydney.

De toekomst van de anonieme roze garnaal

Corey Peet, directeur van het Asian Seafood Improvement Collaborative – een platform dat stakeholders uit de Aziatische zeevruchtenindustrie samenbrengt om te werken aan duurzaamheidsproblemen – ziet de toekomst van de gekweekte garnaal in diversifiëring: het opwaarderen van de gekweekte garnaal zodat de inspanningen van producenten om duurzaam te werken voor de consument zichtbaar worden. 

De zogenaamde pink gold rush, de explosieve groei van de garnalenkweek in de jaren negentig heeft veel negatieve ecologische impact veroorzaakt. Het grootste probleem is dat de garnaal een anoniem handelswaar is geworden. Garnalen moeten bovendien zo goedkoop mogelijk zijn, wat ervoor zorgt dat de kwekers hun teelt moeten intensifiëren. Overvolle bassins zorgen ervoor dat het gebruik van antibiotica nodig wordt om ziekten te voorkomen. Mangrovebossen worden gekapt om nieuwe bassins te creëren en industrieel vismeel wordt gebruikt om de garnalen bij te voeden. Kortom, deze intensieve teelt heeft een negatieve impact op het milieu en zorgt voor de uitbraak van ziekten, wat het imago van de sector schade toebrengt. 

Intussen zijn er stappen gezet richting een meer duurzame kweek – zoals het aanmoedigen van een extensieve teelt, het heraanplanten van mangrovebossen, het minimaliseren van input (zoals bijvoorbeeld antibiotica en meststoffen) – maar de sector sleept zijn erfenis mee. 

Bovendien is het moeilijk voor kwekers die het anders willen aanpakken om hun product te diversifiëren. Tropische garnalen blijven voorlopig een anoniem en generiek item in het diepvriesvak. Daarom krijgt een kweker die zijn best doet om op een duurzame manier te werken moeilijk een hogere prijs dan iemand die dit niet doet. 

Waar certificering vooral draait om het risico van de Westerse aankoper te verminderen, kan diversifiëring zorgen voor empowerment van de kwekers, waarvan een groot deel uit kleinschalige ondernemers bestaat. De juiste marketing en interesse uit de culinaire wereld zouden ervoor kunnen zorgen dat de kwekers een meerwaarde kunnen creëren door duurzamer te werk te gaan. 

De juiste marketing en interesse uit de culinaire wereld kunnen ervoor zorgen dat de garnalenkwekers een meerwaarde kunnen creëren door duurzamer te werk te gaan.
Wil je meer weten over garnalen, meer bepaald de noordzeegarnaal? Scrol dan door het Tracé van Garnaal.
Ga naar het Tracé van Garnaal

Bronvermelding