We moeten stoppen met paling eten

Filosofen en natuurwetenschappers van Aristoteles tot Linnaeus waren gefascineerd door het schijnbare gebrek aan voortplanting van de paling. Er waren nog nooit geslachtsorganen of eieren waargenomen, dus bedachten geleerden diverse en fantasierijke verklaringen voor het bestaan van de paling. Pas aan het einde van de 19^e eeuw werd de mariene oorsprong van de paling ontdekt. De Italiaanse zoöloog Giovanni Grassi achterhaalde dat een bladvormige vis die was beschreven als Leptocephalus brevirostris in feite een Europese aal was in een van zijn jonge stadia. Grassi constateerde dat wanneer die larven in de buurt van de kust aankwamen, ze een metamorfose ondergingen tot glasaal en later uitgroeiden tot gele paling. Palingen kwamen dus uit de zee, maar de zee is erg groot.

De Deense bioloog Johannes Schmidt besloot de broedplaatsen van de paling te zoeken. Hij zag dat leptocephalilarven varieerden in grootte en concludeerde dat hoe kleiner ze waren, hoe dichter ze zich bij de paaigebieden bevonden. Schmidt nam de moeilijke taak op zich om jonge palingen in de Noordelijke Atlantische Oceaan te vangen en ze te meten. Hij publiceerde zijn resultaten een eeuw geleden. Sinds die baanbrekende publicatie wordt aangenomen dat de Europese aal in de Sargassozee paait.

Opvallend is dat we de afgelopen honderd jaar nauwelijks kennis meer hebben opgedaan over de voortplanting van de paling. Een recent rapport dat de voortplantingsmigratie van paling volgde, werd onder de aandacht gebracht omdat het de eerste rechtstreekse waarneming was van palingen die naar de Sargassozee migreerden om te paren. Dat resultaat bevestigde de ideeën van Schmidt.

Onze liefde voor paling

Of men zich nu bewust was van de mysterieuze levenscyclus van de paling of niet, mensen hebben ze altijd gegeten. Restanten van paling komen vaak voor op archeologische vindplaatsen in heel Europa. Ze werden gewaardeerd door oude beschavingen in Egypte, Griekenland en Rome.

In het middeleeuwse Engeland werden sommige belastingen in paling betaald. Historische documenten uit de 16^e en 19^e eeuw maken melding van palingen tot tachtig centimeter en elf kilo die in Midden-Spanje werden gevangen. Grootschalige palingvisserij groeide op verschillende Europese plaatsen, zoals in de Po-rivierdelta in Italië, waar sinds 1780 gegevens over de palingoogst worden bijgehouden.

Rond de paling is een hele reeks culturele tradities ontstaan. In heel Europa wordt hij op verschillende manieren gegeten: gebakken, gegrild, gedroogd, gezouten, gerookt, gekookt en gestoofd. Op verschillende plaatsen worden palingfeesten en -festivals georganiseerd, zoals de Sagra dell'Anguilla in Comacchio (Italië) en het jaarlijkse Palingfestival in Mariekerke.

De Spaanse kust van de Golf van Biskaje, en met name de Baskische gebieden, ontwikkelde een populaire smaak voor glasaal. Die heeft zich pas onlangs uitgebreid naar andere gebieden als delicatesse. Glasaal heeft ook zijn eigen gastronomische festivals, zoals die begin maart in Asturië (Spanje).

We zijn dol geworden op paling, maar dat moet nu allemaal stoppen.

De ondergang van de paling

De Europese aal is aan het eind van de jaren zeventig plotseling achteruitgegaan. Alle beschikbare gegevens laten consequent zien dat de huidige palingpopulatie slechts een schim is van wat ze enkele decennia geleden was.

Vandaag komen er minder dan vijf glasalen aan op de Europese kusten voor elke honderd die er in de periode 1960-1979 arriveerden. De teruglopende aantallen weerspiegelen zich in het krimpende verspreidingsgebied. Op het Iberisch Schiereiland is meer dan 85 procent van de oorspronkelijk geschikte habitat voor paling nu onbereikbaar voor de soort vanwege dammen.

De staat van instandhouding van de Europese aal is zo slecht dat hij nu als een ‘ernstig bedreigde’ soort wordt beschouwd. Dat is de meest ernstige bedreigingscategorie, zeg maar de laatste halte voor uitsterven. Denk aan vrijwel elk wereldwijd icoon voor natuurbehoud (zoals panda's, koala's, ijsberen) en zij zullen steevast in een gezondere status verkeren dan de paling. Andere ernstig bedreigde diersoorten in Europa zijn de Europese nerts en de vale pijlstormvogel. Beide zijn strikt beschermde soorten en er worden belangrijke inspanningen geleverd om ze te beschermen.

Europese nerts of vale pijlstormvogel zul je niet aantreffen op de menukaart. Ze zouden ook niet massaal geserveerd worden op een culinair festival. Dat gebeurt echter wel met paling. We eten de Europese aal en brengen hem zo tot uitsterven.

De noodzaak om te stoppen met paling eten

Culinaire en sociale tradities rond paling ontstonden toen onze eetlust kon worden gevoed door een overvloedige palingpopulatie. Dat scenario bestaat al tientallen jaren niet meer. Toch houden we onze tradities in stand en versterken we die zelfs, alsof er niets is veranderd. We zijn niet gestopt met paling vissen ondanks de toenemende schaarste. De paling is een exclusief, extreem duur voedingsmiddel geworden. Hij wordt ook steeds meer begeerd door onze voorkeur voor zeldzaamheid. Het proces waardoor geëxploiteerde en afnemende soorten een hogere economische waarde krijgen, versterkt alleen maar de exploitatie en veroorzaakt een verdere achteruitgang. Het is bekend dat sommige soorten daardoor met uitsterven worden bedreigd. De paling lijkt daar dus één van te zijn.

In de huidige situatie is duurzame exploitatie van paling niet mogelijk. Er is zeker ruimte voor discussie over de vraag of overbevissing al dan niet de hoofdrol heeft gespeeld in de achteruitgang van de palingstand. Eén ding is zeker: de exploitatie van de paling is ongetwijfeld een van de grootste obstakels voor het herstel van die palingstand. We moeten stoppen met het vissen en consumeren van paling. Zo kunnen we voorkomen dat de paling uitsterft, maar ook de toekomstige exploitatie van een gezondere palingpopulatie mogelijk maken.

Het advies van palingexperts om geen paling meer te vangen zou idealiter moeten gelden voor het hele verspreidingsgebied van de soort en voor een aanzienlijke periode (d.w.z. minstens tien jaar). Politici van de Europese Unie zijn echter op alle niveaus kortzichtig en hebben vangstverboden vermeden. De nationale en regionale overheden proberen de ontoereikende beperkingen van de EU te overwinnen en het recht om op paling te vissen te beschermen.

Bij gebrek aan een verbod van bovenaf moeten de consumenten en de gastronomische gemeenschap een belangrijke rol spelen bij het stopzetten van de palingexploitatie. Palingrecepten krijgen nog steeds veel publiciteit in de media en worden geserveerd in chique restaurants. Ik wil graag geloven dat chef-koks gewoonweg niet op de hoogte zijn van de kritieke status van de paling. Als ze dat wisten, zouden ze misschien een verbod op de exploitatie van paling steunen. Er worden al acties ondernomen om paling op te geven als kookingrediënt, zoals in het Britse tv-programma MasterChef. Het is nu tijd dat iedereen volledig stopt met paling te eten, te serveren of aan te bevelen.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteur is Miguel Clavero Pineda (Estación Biológica de Doñana). Vertaling: Eva Van Waetermeulen.