Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
De gemiddelde jaarlijkse stijging in visconsumptie is groter dan die van alle landdieren tezamen. Omdat de vangst uit open zee sinds de jaren tachtig nagenoeg onveranderd is gebleven, trachten telers aan de marktvraag te voldoen door in te zetten op aquacultuur. In dit artikel nemen we drie bekende en frequent gekweekte vissoorten onder de loep en bekijken we het parcours dat ze doorzwemmen vooraleer ze op je bord belanden.
Een gevestigde waarde die je hoogstwaarschijnlijk zelf wel eens op het menu zet. Door een combinatie van recente technologische ontwikkelingen, selectieve teelt en een hoge marktwaarde is deze bekende roze vis uitermate geschikt om aan de eisen van klanten te voldoen. Geteelde zalm beslaat zeventig procent van de totale zalmproductie, waardoor de kans groot is dat je al eens kweekzalm voorgeschoteld kreeg.
Wilde zalm
Wilde zalm wordt, afhankelijk van de soort, doorgaans met vislijnen, kieuwnetten of ringzegens gevangen. Tot op heden leiden deze vissen tot het moment van vangst een volledig natuurlijk bestaan. Omdat de vangstmethoden een negatieve impact kunnen hebben op vis en milieu, zijn zowel de commerciële als recreatieve visvangst aan een reeks strenge regulaties onderworpen. Deze richtlijnen over materiaalgebruik, visgrootte, seizoensgebondenheid en hoeveelheden moeten zorgvuldig gerespecteerd worden. Online vind je meer info over de regulaties in per regio of land.
Kweekzalm
In tegenstelling tot wilde zalm, wordt kweekzalm door een uitgekiende selectie van broeddieren (tussen grotere kweekvissen) voortgebracht. Om optimale eigenschappen te garanderen, worden kweekvissen geselecteerd op basis van een aantal kenmerken die ze via hun genen aan het nageslacht doorgegeven. Selectiecriteria zijn onder meer grootte, vetgehalte, uiterlijk en gezondheid. De eitjes en het sperma worden verzameld en de jongen worden in kweekbakken aan land opgekweekt.
Recirculerende aquacultuursystemen (RAC's) in deze tanks minimaliseren waterverspilling en monitoren factoren zoals temperatuur, zuurstof en zoutgehalte. De jonge zalm blijft acht tot zestien maanden in deze tanks totdat ze groot genoeg zijn om getransporteerd te worden naar zeekooien of netpennen.
De vissen blijven nadien nog maximaal achttien maanden in deze netpennen totdat ze groot genoeg zijn (ongeveer vijf kilogram) om met drijflijnen of zegennetten bijeengedreven te worden voor selectie en commerciële verwerking.
WILDE VERSUS GEKWEEKTE ZALM
Lichtroze
In het wild, voedt zalm zich met garnalen en krill. Deze kleine zeedieren bevatten veel pigment doordat ze zich op hun beurt voeden met algen die astaxanthine en canthaxanthine bevatten. Hieraan dankt de zalm zijn kenmerkende dieproodoranje kleur. Gekweekte zalm krijgt vismeelpellets (een samenstelling van vis uit bijvangst, slachtafval of reststukken), visolie en plantaardige vulstoffen met algenpigmenten. Sommige telers experimenteren met voedselkorrels op basis van insecten, om de impact op mariene diersoorten te verminderen. Maar omdat deze insectenpellets geen garnalen of krill bevatten, is de kleur van die gekweekte zalm eerder grijs. Om dit kleurverschil te compenseren voegen sommige kwekers astaxanthin aan de voeding toe, zodat de zalm alsnog zijn typische kleur krijgt.
Het kleurbehoud van de vis is ook gelinkt aan de omega 3-waarden in de voeding. Wilde zalm heeft doorgaans een omega 3-rijker dieet dan gekweekte vis, wat ook bijdraagt aan de intense kleur van wilde zalm. Wanneer zalm lichtroze of gemarmerd is, komt die wellicht uit een kwekerij.
Seizoenen Wilde zalm is even seizoensgebonden als groenten en fruit. Verse zalm die buiten het seizoen als ‘wild’ verkocht wordt, is waarschijnlijk toch afkomstig van een kwekerij. Illegaal labelen komt nog steeds voor, zij het in steeds minder gevallen.
Prijs De prijs voor wilde zalm is beduidend hoger dan die van gekweekte zalm, zeker bij verse vis. Als vis goedkoop is, dan is die waarschijnlijk gekweekt.
MSC- versus ASC-label U kunt opteren om zalm te kopen met een erkenningslabel. Zo bent u zeker dat de zalm op een verantwoorde wijze gevangen werd. Voor wilde vangst is dat het Marine Stewardship Council (MSC)-label en voor gekweekte vis, het Aquaculture Stewardship Council (ASC)-label. Enkel bedrijven die beantwoorden aan een aantal duurzaamheidscriteria, voor het volledige operationele proces, ontvangen deze certificering. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat bedrijven zonder MSC or ASC-label niet per definitie niet-duurzaam zijn. Zo’n certificeringsprocedure is duur, wat kleinere bedrijven vaak weerhoudt om het aan te vragen. U kunt ook het parcours en vangstproces van de vis traceren; indien er weinig transparantie is over de herkomst van de vis, denkt u misschien beter twee keer na vooraleer u hem in uw winkelmandje legt.
Ondanks algemene opvattingen, beslaat gekweekte tonijn minder dan een procent van de totale tonijnproductie. Tonijn in sushi of zelfs die in blik is voornamelijk wild. De enige soort die gekweekt wordt is blauwvintonijn (op enkele kleinschalige, experimentele kweekprojecten van geelvintonijn na). De tonijn die je in de winkelrekken terugvindt, is zelden gekweekt. Gekweekte tonijn wordt vooral verkocht op versmarkten of geëxporteerd naar exclusieve restaurants.
Wilde tonijn
Wilde tonijn wordt meestal gevangen met sleepnetten of met vislijn en haak. Om de tonijnpopulatie te beschermen, is de vangst onderhevig aan strikte regulaties voor vangstmethoden en hoeveelheden. De stijgende vraag naar deze proteïnerijke en eenvoudige lekkernij, heeft een grote druk op enkele tonijnsoorten gelegd.
Gekweekte tonijn
In tegenstelling tot zalm, of sommige landsoorten, kan tonijn niet in tanks gekweekt worden. De kans dat het broed uitkomt is klein, daarnaast is de overlevingskans van jonge tonijn in een gecontroleerde omgeving gering. Daarom opteren veel vissers voor openwaterkweek. Hierbij worden ringnetten ingezet om jonge tonijn te vangen. De vissen worden vervolgens door onderwatersluizen naar drijvende zeekooien geleid waar ze gedurende enkele maanden tot jaren opgroeien voor ze verkocht worden.
WILDE VERSUS GEKWEEKTE TONIJN
Soorten
Om de herkomst van een tonijn te bepalen, is het noodzakelijk te weten om welke soort het gaat. Indien het geen blauwvintonijn is, komt die niet van een kwekerij.
Prijs
Wanneer je niet zonder deze bedreigde vis kunt leven, moet je bereid zijn ervoor te betalen. De marktprijs voor wildgevangen tonijn is tot driemaal zo hoog als die van gekweekte tonijn.
Ken je deze soort? De bescheiden soort ‘basa’ – beter gekend als ‘panga’ – wordt in meer dan 130 landen verkocht. De kans is dus groot dat je hem reeds gegeten hebt, misschien zelfs zonder zijn naam te kennen. Pangasius wordt meestal verkocht in bevroren filets, waardoor de prijs voor deze Indo-Chinese katvis erg schappelijk is.
Wilde pangasius
Door het gebrek aan regulaties voor de wilde pangasiusvangst, is wereldwijd nagenoeg alle pangasiusfilet afkomstig uit kwekerijen. Door de stijgende vraag naar gereguleerde pangasius, rijzen er steeds meer vragen over de implicaties van de pangasiusteelt op het milieu en de gezondheid van de consumenten.
Gekweekte pangius
Door een aantal inherente eigenschappen is de pangasius een ideale kweekvis. Hij heeft niet veel zuurstof nodig, is bestand tegen pollutie en heeft een heel korte voortplantingscyclus. Daarnaast heeft pangasius een lage voedselconversie (FCR). Met andere woorden, de pangasius heeft een grote output in vergelijking met de input.
Hoe worden ze geteeld?
Broeddieren krijgen vaak hormonen toegediend om het paaiingsproces te stimuleren terwijl de eitjes en sperma in aparte faciliteiten worden bevrucht. De uitgekomen larven worden vervolgens van een broederij overgebracht naar een soort van vijvers naast rivieren of waterlopen, waar ze verder opgroeien. Door deze vijvers met rivierwater te spoelen, kan de wateruitwisseling makkelijk gecontroleerd worden. In sommige gevallen worden de jongen daarna in ringnetten in (zij)rivieren uitgezet waar ze verder kunnen aandikken. De pangasius brengen gemiddeld zes tot acht maanden door in deze netten, totdat ze een gewicht van ongeveer een kilogram bereiken.
Belangrijke bemerking: de broedvoorraad wordt in afgesloten en gecontroleerde faciliteiten gecultiveerd zodat de bevruchtingshormonen niet naar buiten kunnen lekken.
Is deze vis wel veilig?
Het eenduidige antwoord is: ja. Claims in de media beweren geregeld dat pangasius, door zijn vermogen om te gedijen in een vervuilde omgeving, schadelijk is. Door die uitspraken hebben veel consumenten pangasius afgezworen. Maar toxicologische rapporten hebben aangetoond dat er geen reden tot bezorgdheid is en geven de vissoort groen licht.
Indien je bezorgd bent over de duurzaamheid van vis, dan weet je dat het geen eenvoudige zoektocht is. Of het nu om gekweekte of wilde vis gaat, koop best vis met een MSC of ASC-label. Globaal genomen geeft deze certificering een goede indicatie over de duurzaamheid van de vangst. Indien u toch nog twijfelt, kunt u de soort in kwestie opzoeken bij het Monterey Bay Seafood Watch program om een zo geïnformeerd mogelijke keuze te maken.
Dit artikel verscheen eerder in het Engels op de website van onze partner FoodUnfolded: https://www.foodunfolded.com/article/aquaculture-3-commonly-farmed-fish. De auteur van het oorspronkelijke artikel is Oliver Frederikson.
