Bakken we binnenkort cake met kojibiose in plaats van suiker?

Voor wie de suiker met de exotische naam alweer vergeten is, eerst even dit. Kojibiose is een disacharide en chemisch verwant is aan gewone tafelsuiker. Ze smaakt zoet, maar bevat weinig calorieën. Bovendien blijkt ze ook nog eens goed te zijn voor de tanden en de darmflora

Toevallige ontdekking

‘We wisten al langer dat kojibiose bestond’, aldus Tom Desmet, onderzoeker aan het Departement Biochemische en Microbiële technologie. ‘De suiker komt in kleine hoeveelheden in de natuur voor, maar wij hebben nu ontdekt hoe we kojibiose in grote hoeveelheden kunnen maken. Die ontdekking was toevallig. We merkten dat een van de enzymen waar me mee werkten, kojibiose produceerde als bijproduct.’

Dat was interessant, want voorheen kon je enkel aan kojibiose te komen door het te extraheren, bijvoorbeeld uit honing. Dat vraagt veel werk, voor slechts een kleine hoeveelheid kojibiose. ‘We pasten het enzym aan, tot de productie van kojibiose optimaal was. Sleutelen aan enzymen zodat ze maken wat we willen, enzyme engineering, is onze expertise.’ Het enzym was afkomstig uit de bacterie Bifidobacterium adolescentis.

De eerste testen

Na die ontdekking klopten de onderzoekers bij potentiële partners aan. ‘Die wilden eerst weten hoeveel calorieën kojibiose bevat, hoe het verteerd wordt en hoe het de darmflora beïnvloedt. Dat moest eerst geëvalueerd worden. Bovendien testen we niet alleen kojibiose, maar nog een tiental andere suikers. Nigerose bijvoorbeeld. Voor kojibiose kwamen de eerste onderzoeksresultaten vorig jaar binnen, de andere suikers komen nog aan de beurt. Het project duurt in totaal vier jaar.

Voordelen van kojibiose

 ‘De resultaten die we al hebben, tonen verschillende positieve effecten aan van kojibiose’, vervolgt onderzoeker Tom Desmet. ‘De bacteriesoort die het schadelijkst is voor de tanden, Streptococcus mutans, verteert de suiker niet. Ze kan er dus niet door groeien en tot tandbederf leiden. Nu is de vraag natuurlijk hoe het zit met al die andere mondbacteriën, want die moeten we nog testen. In de dikke darm stimuleert kojibiose de goede darmbacteriën (de zogenaamde bifidobacteriën) positief. Op ‘dat positieve effect voor de darmflora’ kan je zelfs een getal plakken: de prebiotische index. Kojibiose heeft de hoogste prebiotische index van alle vezelachtige structuren die momenteel gekend zijn. Dus dat klinkt veelbelovend.’

Kojibiose vs. suiker

Het menselijk lichaam verteert kojibiose een beetje. ‘Dat betekent dat het dus wel degelijk calorieën opneemt, zij het beduidend trager dan bij klassieke suiker het geval is’, verduidelijkt Desmet. ‘Dan blijft de vraag wat ‘beduidend’ precies inhoudt. We krijgen de vraag om er een getal op te plakken. Dat zullen we moeten testen met dierproeven. In dat geval zou die proef er als volgt kunnen uitzien: een groep ratten krijgt suiker bij het eten, de andere kojibiose. Vervolgens plaats je beide groepen week na week op de weegschaal.

Aangenamer zoetprofiel

Al die testen dienen om erachter te komen waarvoor voedingsfabrikanten de suikers kunnen toepassen. Suiker in frisdrank heeft bijvoorbeeld andere vereisten dan die in pralines of yoghurt. Momenteel worden er in de voedingsindustrie amper een tiental suikers en/of suikervervangers gebruikt, maar daar hopen de onderzoekers dus verandering in te brengen.

De vertering (en calorie-inhoud) kan bijvoorbeeld verder worden verlaagd, en zo wordt ook het prebiotisch karakter versterkt. Al zal dat misschien ten koste gaan van de zoetkracht. In elk geval zullen suikers (zoals kojibiose en tagatose) nooit de extreme zoetheid benaderen van intensieve zoetstoffen (zoals aspartaam en stevia). Ze hebben dan wel weer een aangenamer profiel, zonder bittere nasmaak.

Experimentele cake

Desmet beaamt: ‘Kojibiose smaakt zoet, maar het is geen suikerbom. We hebben er een cake mee gebakken en die was lekker, maar niet extreem zoet. Om de zoetkracht precies te bepalen, zullen we een smaakpanel samenstellen. Ik schat dat de zoetkracht zeventig procent is van die van tafelsuiker. Volgens mij is dat de toekomst. We moeten allemaal een beetje afkicken van de zoete smaak.

Vertragende voedselveiligheid

Als de eigenschappen van de suikers bekend zijn en Desmet en het team goede toepassingen gevonden hebben voor de voedingsindustrie, rest er hen nog een laatste stap. ‘Volgens de Europese wetgeving rond nieuwe voedingsmiddelen, moet de veiligheid van elk nieuw product getest worden. Dat de suikers natuurlijk zijn, maakt geen verschil. Ze komen telkens in kleine dosissen voor, dus maakt de wetgever zich zorgen over wat er gebeurt als je er veel van eet. Als we onze resultaten hebben, binnen twee à drie jaar, dienen we een dossier in bij de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid. Gedurende een jaar of drie testen zij of de suiker veilig is voor gebruik. In totaal kan het dan ook nog tot zes jaar duren vooraleer een van onze suikers in de winkelrekken ligt.