Zeven manieren om te leren genieten van voedsel dat je niet lekker vindt

Wat bepaalt 'smaak'?

Smaak is een complex systeem dat we hebben ontwikkeld om ons te helpen navigeren in onze omgeving. Het helpt ons voedingsmiddelen met voedingswaarde te selecteren en alles wat mogelijk schadelijk is af te wijzen. Voedingsmiddelen bestaan uit verschillende verbindingen, waaronder voedingsstoffen (zoals eiwitten, suikers en vetten) en aroma's die worden gedetecteerd door sensoren in de mond en neus. Deze sensoren creëren de smaak van voedsel. Terwijl smaak is wat de smaakpapillen op je tong oppikken, is smaak de combinatie van hoe iets ruikt en smaakt. Samen met textuur, uiterlijk en geluid beïnvloeden deze zintuigen je voedselvoorkeuren.

Veel factoren beïnvloeden voedselvoorkeuren, waaronder leeftijd, genetica en omgeving. We leven allemaal in onze eigen zintuiglijke wereld en geen twee mensen zullen dezelfde ervaring hebben tijdens het eten.

Voedselvoorkeuren veranderen ook met de leeftijd. Onderzoek heeft aangetoond dat jonge kinderen een natuurlijke voorkeur hebben voor zoete en zoute smaken en een afkeer van bittere smaken. Naarmate ze ouder worden, kunnen ze bitter voedsel ook lekkerder vinden.

Er zijn nieuwe aanwijzingen dat bacteriën in speeksel ook enzymen kunnen produceren die de smaak van voedsel beïnvloeden. Er is bijvoorbeeld aangetoond dat speeksel het vrijkomen van zwavelaroma's in bloemkool veroorzaakt. Hoe meer zwavel er wordt geproduceerd, hoe minder waarschijnlijk het is dat een kind van de smaak van bloemkool geniet.

Nature versus nurture

Zowel genetica als de omgeving spelen een cruciale rol bij het bepalen van voedselvoorkeuren. Tweelingstudies schatten dat genetica een matige invloed heeft op voedselvoorkeuren (tussen 32% en 54%, afhankelijk van het soort voedsel) bij kinderen, adolescenten en volwassenen.

Maar omdat onze culturele omgeving en het voedsel waaraan we worden blootgesteld ook onze voorkeuren bepalen, worden deze voorkeuren voor een groot deel aangeleerd. Veel van dit leren vindt plaats tijdens de kindertijd, thuis en op andere plekken waar we eten. Dit is geen leren uit een leerboek. Het is leren door te ervaren (eten), wat meestal leidt tot een grotere voorkeur voor het voedsel - of door te kijken wat anderen doen (modelleren), wat kan leiden tot zowel positieve als negatieve associaties.

Onderzoek heeft aangetoond hoe omgevingsinvloeden op voedselvoorkeuren veranderen tussen de kindertijd en volwassenheid. Voor kinderen is de thuisomgeving de belangrijkste factor, wat logisch is omdat kinderen eerder beïnvloed worden door voedsel dat wordt bereid en gegeten in de buurt van hun ouders. Omgevingsfactoren die volwassenen en adolescenten beïnvloeden zijn gevarieerder.

Het proces van smaak 'verwerven

Koffie en bier zijn goede voorbeelden van bittere voedingsmiddelen waarvoor mensen een smaak "verwerven" naarmate ze opgroeien. Het vermogen om de afkeer hiervan te overwinnen is grotendeels te wijten aan:

• de sociale context waarin ze worden geconsumeerd. In veel landen worden ze bijvoorbeeld geassocieerd met de overgang naar volwassenheid.
• de fysiologische effecten van de stoffen die ze bevatten - cafeïne in koffie en alcohol in bier. Veel mensen vinden deze effecten wenselijk.

Maar hoe zit het met het verwerven van een smaak voor voedingsmiddelen die niet zulke gewenste gevoelens geven, maar die wel goed voor je zijn, zoals boerenkool of vette vis? Is het mogelijk om deze te accepteren? Hier zijn enkele strategieën die je kunnen helpen om te leren genieten van voedsel dat je nu niet lekker vindt:

1. Eet, en blijf eten. Er is maar een kleine portie nodig om na verloop van tijd een voorkeur voor een bepaalde smaak op te bouwen. Het kan 10-15 pogingen of meer duren voordat je kunt zeggen dat je het eten "lekker" vindt.
2. Maskeer bitterheid door het te eten met andere voedingsmiddelen of ingrediënten die zout of suiker bevatten. Je kunt bijvoorbeeld bittere rucola combineren met een zoete saladedressing.
3. Eet het herhaaldelijk in een positieve context. Dat kan betekenen dat je het eet na het beoefenen van je favoriete sport of met mensen die je aardig vindt. Als alternatief kun je het eten met voedsel dat je al lekker vindt; als het een specifieke groente is, probeer het dan te combineren met je favoriete proteïne.
4. Eet het als je honger hebt. Als je honger hebt, ben je eerder bereid een smaak te accepteren die je op een volle maag misschien niet zou waarderen.
5. Herinner jezelf eraan waarom je van dit eten wilt genieten. Misschien verander je je eetpatroon om gezondheidsredenen of omdat je naar een ander land bent verhuisd en moeite hebt met de lokale keuken. Je reden zal je helpen motiveren.
6. Begin jong (indien mogelijk). Het is makkelijker voor kinderen om nieuw voedsel lekker te vinden als hun smaak nog niet zo vastligt.
7. Onthoud: hoe meer voedingsmiddelen je lekker vindt, hoe makkelijker het wordt om andere te leren waarderen.

Een evenwichtige en gevarieerde voeding is essentieel voor een goede gezondheid. Kieskeurig eten kan een probleem worden als het leidt tot vitamine- en mineralentekorten - vooral als je hele voedselgroepen vermijdt, zoals groenten. Tegelijkertijd kan het eten van te veel smakelijk maar energierijk voedsel je risico op chronische ziekten, waaronder obesitas, verhogen.

Begrijpen hoe je voedselvoorkeuren zijn ontstaan en hoe ze kunnen veranderen, is een eerste stap op weg naar gezonder eten.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteurs zijn Nicholas Archer en Astrid Poelman (CSIRO).