Voedsel zal duurder worden als de temperaturen stijgen

Uit de nieuwe analyse blijkt dat de opwarming van de aarde de voedselprijsinflatie tegen 2035 met 0,9 tot 3,2 procentpunten per jaar kan doen toenemen. Dezelfde opwarming zal een kleinere stijging van de algehele inflatie veroorzaken (tussen 0,3 en 1,2 procentpunten), waardoor een groter deel van het huishoudinkomen zou moeten worden besteed aan het kopen van voedsel.

Dit effect zal wereldwijd worden gevoeld, zowel in landen met een hoog inkomen als in landen met een laag inkomen, maar nergens sterker dan in het zuiden van de wereld. Net als bij diverse andere gevolgen van klimaatverandering zal Afrika het zwaarst getroffen worden, ondanks het feit dat het weinig bijdraagt aan de oorzaken ervan.

Ons eigen onderzoek naar voedselzekerheid in Ghana, West-Afrika, geeft een idee van wat prijsinflatie in de praktijk zou kunnen betekenen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change beschrijft West-Afrika als een "hotspot" voor klimaatverandering, met modellen die extreem stijgende temperaturen en minder regen voorspellen. Omdat meer dan de helft van de bevolking direct afhankelijk is van regenlandbouw, is Ghana bijzonder kwetsbaar voor klimaatverandering.

We hebben onlangs een onderzoek uitgevoerd in Mion, een plattelandsdistrict in het noorden van het land. We spraken met bijna vierhonderd mensen en één van hen vertelde ons dat ze in de afgelopen twaalf maanden te maken hadden gehad met voedselonzekerheid. Zo'n 99% zei dat de klimaatverandering daar op zijn minst gedeeltelijk debet aan was.

Daarnaast was 62% matig of ernstig voedselonzeker, waarbij 26% te maken had met ernstige voedselonzekerheid (een hele dag zonder eten zitten). Deze percentages zijn veel slechter dan de nationale gemiddelden van Ghana (respectievelijk 39% en 6%), maar vergelijkbaar met enkele van de armste landen in West-Afrika, zoals Togo, Burkina Faso en Benin.

We hebben ook een soortgelijk onderzoek uitgevoerd onder vluchtelingen uit het naburige Burkina Faso die de grens waren over gevlucht naar de regio Upper East in Ghana. Ook hier had honderd procent te maken met voedselonzekerheid. Mion lijdt niet onder een plotselinge hongersnood en er is niets bijzonders gebeurd dat deze voedselonzekerheid heeft veroorzaakt. Deze situatie wordt beschouwd als een "normaal verschijnsel" als gevolg van de effecten van klimaatverandering.

Klimaatgerelateerde voedselinflatie kan worden onderverdeeld in twee onderling verbonden problemen.

Wisselende seizoenen, plagen en ziekten

Het eerste probleem is dat dezelfde effecten van klimaatverandering die de inflatie veroorzaken, het nu al moeilijker maken om aan voedsel te komen. Hogere temperaturen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat lang bestaande en voorspelbare landbouwseizoenen verschuiven en zo de productie van gewassen belemmeren.

Andere gevolgen kunnen zijn: meer uitbraken van plagen en ziekten die de veestapel en voedselvoorraden uitputten, en hittestress op de toch al slechte wegen waardoor het moeilijker wordt om plattelandsgemeenschappen te bereiken. Al deze factoren drijven de prijzen op en verminderen de koopkracht van de getroffen huishoudens. De oorzaken van de voedselinflatie verergeren nu al de voedselonzekerheid.

Het tweede deel van dit probleem is de stijging van de inflatie zelf. Een jaarlijkse prijsstijging van 3% zou betekenen dat huishoudens minder kunnen kopen wat ze nodig hebben. Ze zouden waarschijnlijk moeten inleveren op kwaliteit of misschien zelfs op cultureel belangrijk voedsel. Dit maakt mensen kwetsbaarder voor ziekten en andere gezondheidsproblemen. Ondervoeding is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van immunodeficiëntie.

In Ghana ontdekten we dat mensen met meer kennis over klimaatverandering een grotere kans hadden om voedselzekerheid te hebben. Dit ondanks het feit dat maar weinig mensen formeel onderwijs hebben genoten. Dit bewijst dat de getroffen bevolking zich zeer bewust is van de veranderende temperaturen en de onvoorspelbaarheid van het klimaat, en misschien proactief maatregelen neemt om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken.

Mensen zonder scholing zijn waarschijnlijk meer betrokken bij klimaatgevoelige beroepen, zoals landbouw, en zijn dus directer blootgesteld. Mensen onderwijzen over klimaatverandering zou hen in staat kunnen stellen om zich hieraan aan te passen en zo de voedselzekerheid te vergroten.

Veranderingen in het klimaat zijn een multiplicator van het hongerrisico voor bevolkingsgroepen die diepgeworteld kwetsbaar zijn. In het licht hiervan ondertekenden 134 landen tijdens COP28 een verklaring om voedselsystemen op te nemen in hun klimaatmaatregelen, om ervoor te zorgen dat iedereen genoeg te eten heeft in het licht van de klimaatverandering.

De onderzoekers achter de nieuwe studie suggereren dat het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen de gevolgen voor de wereldeconomie zou kunnen beperken. We suggereren ook dat het diversifiëren van economieën zou kunnen dienen als enige bescherming voor die gemeenschappen die afhankelijk zijn van de landbouw voor zowel hun voedsel als hun inkomen.

Overheidsingrijpen zou ook kunnen zorgen voor financiële bescherming en voedingshulp voor diegenen die kwetsbaar zijn om in de armoedecirkel terecht te komen door inflatie en verminderde toegang tot voedsel.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteurs zijn Jessica Boxall en Michael Head (University of Southampton).