​ Onze 'voedselomgeving' beïnvloedt wat we eten. Zo kun je die van jou veranderen om gezonder te eten

Een van de redenen waarom het moeilijk is om onze eetgewoonten te veranderen, heeft te maken met onze "voedingsomgeving". Deze term beschrijft de collectieve fysieke, economische, beleidsmatige en sociaal-culturele omgeving, mogelijkheden en omstandigheden die van invloed zijn op de voedsel- en drankkeuzes en voedingsstatus van mensen.

Onze huidige voedselomgevingen zijn zo ontworpen dat het vaak makkelijker is om ongezond voedsel te kiezen dan gezond voedsel. Maar het is mogelijk om bepaalde aspecten van onze persoonlijke voedingsomgeving te veranderen, zodat gezonder eten iets makkelijker wordt.

Ongezonde voedselomgevingen

Het is niet moeilijk om fastfoodrestaurants te vinden in onze steden. Ondertussen vind je junkfood aan de kassa's van supermarkten, benzinestations en sportgelegenheden. Afhaalmaaltijden en verpakte voedingsmiddelen en dranken hebben vaak grote porties en worden vaak lekkerder gevonden dan gezonde opties.

Onze voedselomgeving geeft ons ook verschillende aansporingen om ongezond te eten via de media en reclame, naast gezondheids- en voedingsclaims en aantrekkelijke marketingafbeeldingen op voedselverpakkingen. In de supermarkt worden ongezonde voedingsmiddelen vaak gepromoot door opvallende displays en prijskortingen.

We worden in ons dagelijks leven ook blootgesteld aan verschillende situaties die gezond eten tot een uitdaging kunnen maken. Bij sociale gelegenheden of op het werk kunnen bijvoorbeeld grote hoeveelheden ongezond eten worden aangeboden.

Niet iedereen heeft er op dezelfde manier last van

Mensen worden in verschillende mate in hun voedselconsumptie beïnvloed door hun voedselomgeving. Dit kan komen door biologische factoren (bijvoorbeeld genetica en hormonen), psychologische kenmerken (zoals besluitvormingsprocessen of persoonlijkheidskenmerken) en eerdere ervaringen met eten (bijvoorbeeld aangeleerde associaties tussen eten en bepaalde situaties of emoties). Mensen die vatbaarder zijn, zullen waarschijnlijk meer en ongezonder eten dan mensen die immuun zijn voor de effecten van voedselomgevingen en -situaties.

Mensen die vatbaarder zijn, kunnen meer aandacht besteden aan voedingssignalen zoals advertenties en kookgeuren, en een sterker verlangen voelen om te eten wanneer ze aan deze signalen worden blootgesteld. Ondertussen kunnen ze minder aandacht besteden aan interne signalen die honger en verzadiging aangeven. Deze verschillen zijn te wijten aan een combinatie van biologische en psychologische kenmerken. Deze mensen hebben mogelijk ook meer kans om fysiologische reacties te ervaren op voedingssignalen, zoals veranderingen in hartslag en verhoogd kwijlen.

Voor sommige mensen kunnen ook andere situationele signalen aanzetten tot eten, afhankelijk van wat ze geleerd hebben over eten. Sommigen van ons hebben de neiging om te eten als we moe zijn of een slecht humeur hebben, omdat ze na verloop van tijd geleerd hebben dat eten troost biedt in deze situaties.

Andere mensen zullen de neiging hebben om te eten in situaties zoals in de auto tijdens het woon-werkverkeer (waarbij ze mogelijk meerdere fastfoodzaken onderweg passeren), of op bepaalde momenten van de dag zoals na het avondeten, of wanneer anderen om hen heen aan het eten zijn, omdat ze associaties hebben geleerd tussen deze situaties en eten. Voor een tv of ander scherm zitten kan mensen ook aanzetten tot eten, ongezond eten of meer eten dan de bedoeling is.

Veranderingen aanbrengen

Hoewel het niet mogelijk is om de bredere voedselomgeving of individuele kenmerken die van invloed zijn op de gevoeligheid voor voedingssignalen te veranderen, kun je wel proberen om je af te stemmen op hoe en wanneer je wordt beïnvloed door voedingssignalen. Dan kun je bepaalde aspecten van je persoonlijke voedselomgeving aanpakken, wat kan helpen als je werkt aan gezondere eetdoelen.

Hoewel zowel maaltijden als tussendoortjes belangrijk zijn voor de algehele dieetkwaliteit, zijn tussendoortjes vaak ongepland, wat betekent dat voedselomgevingen en -situaties een grotere invloed kunnen hebben op wat we eten. Voedingsmiddelen die als tussendoortje worden geconsumeerd zijn vaak suikerhoudende dranken, snoepgoed, chips en gebak. Tussendoortjes kunnen echter ook gezond zijn (bijvoorbeeld fruit, noten en zaden). Probeer ongezonde voedingsmiddelen, met name verpakte snacks, uit huis te halen of helemaal niet te kopen. Dit betekent dat verleidingen worden weggenomen, wat vooral nuttig kan zijn voor mensen die gevoeliger zijn voor hun eetomgeving.

Sociale evenementen plannen rond activiteiten die niets met eten te maken hebben, kan helpen om de sociale invloeden op eten te verminderen. Waarom zou je bijvoorbeeld niet met vrienden gaan wandelen in plaats van te gaan lunchen in een fastfoodrestaurant?

Bepaalde regels en gewoonten creëren kan eetbuien verminderen. Als je bijvoorbeeld niet aan je bureau, in de auto of voor de tv eet, zullen deze situaties na verloop van tijd minder aanleiding geven tot eten. Je kunt ook proberen een eetdagboek bij te houden om te bepalen welke stemmingen en emoties aanzetten tot eten. Als je deze triggers eenmaal hebt geïdentificeerd, ontwikkel dan een plan om deze gewoonten te doorbreken. Strategieën kunnen zijn om een andere activiteit te doen die je leuk vindt, zoals een korte wandeling maken of naar muziek luisteren - alles wat kan helpen om de stemming of emotie te beheersen waarbij je normaal gesproken naar de koelkast zou grijpen.

Schrijf een boodschappenlijstje (en houd je eraan) en ga geen boodschappen doen als je honger hebt. Plan en bereid maaltijden en tussendoortjes van tevoren, zodat je beslissingen over eten van tevoren kunt nemen in situaties waarin je je extra hongerig of moe zou kunnen voelen of beïnvloed zou kunnen worden door je eetomgeving.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteurs zijn Georgie Russell en Rebecca Leech (Deakin University).