Houdt een appel per dag de dokter echt weg?

Appels bevatten niet veel vitamine A en zijn niet goed voor het gezichtsvermogen zoals wortels. Ze zijn geen grote bron van vitamine C en bestrijden daarom geen verkoudheid zoals sinaasappels dat doen. Appels bevatten echter wel verschillende bioactieve stoffen - natuurlijke chemicaliën die in kleine hoeveelheden voorkomen in voedingsmiddelen en die biologische effecten hebben in het lichaam. Deze chemische stoffen worden niet geclassificeerd als voedingsstoffen zoals vitamines. Omdat appels veel gezondheidsbevorderende bioactieve stoffen bevatten, wordt de vrucht beschouwd als een "functioneel" voedingsmiddel.

Jarenlang heb ik colleges gegeven aan universiteiten over voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen, koolhydraten, eiwitten en vetten. Maar onlangs heb ik een specifieke cursus over functionele voedingsmiddelen ontwikkeld. De cursus onderzoekt de verschillende bioactieve stoffen in voeding en hoe sommige zelfs kunnen werken als een medicijn.

Functionele voeding gedefinieerd

Functionele voeding is niet hetzelfde als supervoeding. "Supervoeding" is een modewoord dat marketeers gebruiken om voedingsmiddelen als boerenkool, spinazie en bosbessen te promoten. Ze als "super" bestempelen spreekt het publiek aan en verhoogt de verkoop. Maar met supervoedsel wordt meestal een voedingsmiddel bedoeld dat een superieure voedingswaarde heeft en veel voedingsstoffen bevat die goed zijn voor de gezondheid. Bijvoorbeeld, zalm en tonijn worden beschouwd als supervoedsel omdat de omega-3 vetten die ze bevatten in verband worden gebracht met de gezondheid van het hart.

Advertenties voor supervoedsel beweren dat het eten van het voedsel een bepaald aspect van de gezondheid zal verbeteren. Het probleem is dat de meeste van deze claims niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek, zoals de criteria voor functionele voedingsmiddelen dat wel zijn. Naast de voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft voor groei en ontwikkeling, bevatten functionele voedingsmiddelen een verscheidenheid aan bioactieve stoffen, elk met een unieke functie in het lichaam. De bioactieve stoffen kunnen van nature voorkomen in voedingsmiddelen of toegevoegd worden tijdens de verwerking. De lijst van bioactieve bestanddelen in voedingsmiddelen groeit dagelijks naarmate het onderzoek zich uitbreidt. Hoewel de bestanddelen zelf niet nieuw zijn, is het wetenschappelijk onderzoek dat hun gezondheidsvoordelen bevestigt dat wel.

De carotenoïden zijn de gemakkelijkst herkenbare voorbeelden van bioactieve stoffen. Ze vormen een groep van 850 verschillende pigmenten die geel, oranje en rood fruit en groenten hun kleur geven. Carotenoïden werken voornamelijk als antioxidanten, wat betekent dat ze de gezondheid bevorderen door schade aan de lichaamscellen te helpen voorkomen. Verschillende individuele carotenoïden kunnen op verschillende manieren werken. Bètacaroteen is de meest bekende carotenoïde vanwege de hoge hoeveelheden in wortelen. Het wordt in het lichaam omgezet in vitamine A nadat we het hebben geconsumeerd. Vitamine A is nodig voor een normaal gezichtsvermogen. Luteïne en zeaxanthine zijn de gele carotenoïden die voorkomen in maïs en paprika. De twee helpen het gezichtsvermogen te ondersteunen, vooral bij oudere volwassenen.

Onderzoek suggereert dat de carotenoïden uit voedingsmiddelen en de andere categorieën van bioactieve stoffen bepaalde vormen van kanker kunnen helpen voorkomen en de gezondheid van het hart kunnen verbeteren. Het is belangrijk op te merken dat carotenoïdenrijke groenten en fruit in verband worden gebracht met een lager risico op hart- en vaatziekten en sommige vormen van kanker, maar dat carotenoïden in supplementen minder voordelen bieden.

Geschiedenis van de functionele voedingsbeweging

Hoewel het gezegde over appels en gezondheid uit 1800 stamt, is voeding een relatief jonge wetenschap - en het idee van functionele voeding en bioactieve bestanddelen is nog jonger. Van begin 1900 tot de jaren 1970 richtte het voedingsonderzoek zich op vitaminetekorten. Het publiek werd aangemoedigd om meer met vitamines verrijkte, bewerkte voedingsmiddelen te eten om ziekten als scheurbuik, veroorzaakt door een ernstig tekort aan vitamine C, of rachitis, veroorzaakt door een langdurig tekort aan vitamine D, te voorkomen.

Deze nadruk op eten om tekorten aan voedingsstoffen te corrigeren had de neiging om mensen te concentreren op bepaalde voedingsstoffen, wat kan bijdragen aan overeten. In combinatie met een toegenomen beschikbaarheid van sterk bewerkte voedingsmiddelen leidde dit tot gewichtstoename, wat weer leidde tot een toename van diabetes, hoge bloeddruk en hartaandoeningen.

In 1980 publiceerde de Amerikaanse overheid de eerste voedingsrichtlijnen die mensen aanmoedigden om vet, suiker en zout te vermijden. Volksgezondheidsberichten moedigden mensen aan om vet voedsel te vervangen door zetmeelrijk voedsel zoals brood en pasta. De logica van deze aanbeveling was dat als mensen minder vet eten, ze hun calorieën uit koolhydraten moeten verhogen om voldoende calorieën binnen te krijgen. Dat voedingsadvies droeg bij aan de torenhoge percentages obesitas en diabetes die vandaag de dag nog steeds voorkomen.

De focus van Japan op gezonde voeding

Historisch gezien waren de Japanners een van de gezondste bevolkingen op aarde. Maar toen de 21e eeuw naderde, hadden veel Japanners het Amerikaanse dieet overgenomen en ontwikkelden ze gezondheidsproblemen die vergelijkbaar waren met die in de VS. Als gevolg hiervan maakte de Japanse regering zich zorgen over de steeds dikker wordende taille en de afnemende gezondheid van haar burgers. Om dit probleem te verhelpen introduceerde Japan in de jaren tachtig als eerste land het concept van functionele voeding.

Tegenwoordig gebruikt Japan de uitdrukking "Food for Specialized Health Uses" voor producten waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat ze de gezondheid bevorderen. Het heeft zijn vruchten afgeworpen. Japan heeft meer dan duizend voedingsmiddelen en dranken goedgekeurd als voedingsmiddelen voor gespecialiseerde gezondheidsdoeleinden, zoals hypoallergene rijst. Rijstallergieën komen weliswaar niet vaak voor, maar zijn een groot probleem voor Japanse mensen die ze wel hebben omdat rijst een hoofdvoedsel is. Ongeveer de helft van de gezondheidsclaims in Japan heeft betrekking op het verbeteren van de spijsvertering met behulp van bioactieve prebiotische voedingsvezels.

De bioactieve bestanddelen in appels

De natuurlijke voedingsvezels van een appel zijn een van de bioactieve bestanddelen die ervoor zorgen dat de appel wordt geclassificeerd als een functioneel voedingsmiddel. De vezel pectine wordt voornamelijk gevonden in het vruchtvlees van de appel. Pectine vermindert de hoeveelheid suiker en vet die in het lichaam wordt opgenomen. Dit helpt het risico op diabetes en hartaandoeningen te verminderen.

Appelschillen zitten ook boordevol vezels die laxerend werken. Daarnaast bevatten appels grote hoeveelheden natuurlijke chemicaliën, polyfenolen genaamd, die een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de gezondheid en het verminderen van chronische ziekten. Er zijn meer dan 8000 polyfenolen geïdentificeerd in verschillende plantaardige voedingsmiddelen. Omdat ze voornamelijk in de schil zitten, zijn hele appels betere bronnen van polyfenolen dan sap of appelmoes. Anthocyanen zijn een subklasse van de polyfenolen die de appelschil zijn rode kleur geven. Diëten met veel anthocyanen verbeteren de gezondheid van het hart en er wordt onderzoek gedaan naar het gebruik ervan bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer.

Een andere primaire polyfenol in appels is floridzin. Onderzoekers bestuderen al meer dan honderd jaar de rol van floridzin bij het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel. Recente studies bevestigen dat het een belangrijke rol speelt bij het reguleren van de bloedglucosespiegel door de hoeveelheid glucose die door de dunne darm wordt opgenomen te verlagen en de uitscheiding door de nieren te verhogen.

​Terug naar de oorspronkelijke vraag

Dus als appels functionele voedingsmiddelen zijn die de gezondheid bevorderen, helpen ze dan echt om de dokter weg te houden? Onderzoekers hebben geprobeerd dit uit te zoeken. Een Amerikaans team analyseerde het eetpatroon van appels en het aantal doktersbezoeken onder meer dan 8000 volwassenen. Van hen at ongeveer negen procent dagelijks een appel. Eenmaal gecorrigeerd voor demografische en gezondheidsgerelateerde factoren, ontdekten de onderzoekers dat de dagelijkse appeleters marginaal minder voorgeschreven medicijnen gebruikten dan de niet-appeleters. Maar het aantal doktersbezoeken was ongeveer hetzelfde tussen de twee groepen. Als één appel per dag niet genoeg is om ons gezond te maken, hoe zit het dan met het eten van twee of drie?

Een groep Europese onderzoekers ontdekte dat het eten van twee appels per dag de gezondheid van het hart verbeterde bij veertig volwassenen. En Braziliaanse onderzoekers ontdekten dat het eten van drie appels per dag het gewichtsverlies en de bloedsuikerspiegel verbeterde bij veertig vrouwen met overgewicht. Hoewel het eten van een appel per dag niet noodzakelijkerwijs zal leiden tot een aanzienlijke vermindering van voorgeschreven medicijnen of doktersbezoeken, kan het wel een stap zijn in de richting van een overgang naar het eten van gezondere, vezelrijke, volledige voedingsmiddelen.

Appels hoeven niet gekookt of gekoeld te worden, in ieder geval niet voor een week of zo, en een Red Delicious appel kost niet veel. Dus als je de volgende keer in de supermarkt bent, pak dan wat appels en - als je er zin in hebt - probeer er minstens één per dag te eten.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteur is Janet Colson (Tennessee State University).