Hoe wordt voedsel besmet?

Wat is voedselbesmetting?

Toegang tot veilig en voedzaam voedsel is een fundamenteel mensenrecht dat velen niet hebben, deels vanwege voedselbesmetting. Dit wordt gedefinieerd als de aanwezigheid van schadelijke chemicaliën en micro-organismen in voedsel die ziekten kunnen veroorzaken. Volgens de WHO treft voedselbesmetting ongeveer één op de tien mensen wereldwijd en veroorzaakt het jaarlijks ongeveer 420.000 doden.

Voedselbesmetting kan voorkomen in verschillende vormen:

• fysiek: vreemde voorwerpen in voedsel kunnen mogelijk letsel veroorzaken of ziekteverwekkende micro-organismen dragen. Stukjes metaal, glas en stenen kunnen verstikkingsgevaar opleveren of snijwonden of schade aan de tanden veroorzaken. Haar is een andere fysieke verontreiniging
• biologisch: levende organismen in voedsel, waaronder micro-organismen (bacteriën, virussen en protozoa), ongedierte (snuitkevers, kakkerlakken en ratten) of parasieten (wormen), kunnen ziekten veroorzaken.
• chemisch: stoffen als zeepresten, resten van bestrijdingsmiddelen en door micro-organismen geproduceerde toxinen, zoals aflatoxinen, kunnen tot vergiftiging leiden.

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van voedselbesmetting?

De meest voorkomende oorzaak van voedselbesmetting is slecht omgang met voedsel. Dan gaat het bijvoorbeeld over het niet wassen van handen op het juiste moment - voor het eten en het bereiden van voedsel, na toiletgebruik of na het snuiten van de neus, hoesten of niezen. Het gebruik van vuil keukengerei, het niet wassen van fruit en groenten met schoon water en het bewaren van rauw en gekookt voedsel op dezelfde plaats kunnen ook schadelijk zijn. Zieke mensen mogen geen voedsel aanraken. En u moet vermijden te weinig gekookt voedsel te eten, vooral vlees.

Slechte landbouwpraktijken kunnen ook voedsel besmetten. Dit omvat het zware gebruik van pesticiden en antibiotica, of het verbouwen van fruit en groenten met behulp van verontreinigde grond en water. Het gebruik van onvoldoende gecomposteerde of rauwe dierlijke mest of rioolwater is ook schadelijk.

Vers voedsel kan leiden tot een aantal ziekten. In Kenia, bijvoorbeeld, is de besmetting van vlees, fruit en groenten met menselijk afval vrij gebruikelijk. Dit wordt toegeschreven aan het gebruik van besmet water om voedsel te wassen. Vliegen die verontreinigende stoffen bij zich dragen kunnen ook rechtstreeks fecaliën en bacteriën overbrengen op plantenbladeren of fruit.

Streetfood is een andere veel voorkomende bron van voedselbesmetting. Dit voedsel wordt op grote schaal geconsumeerd in landen met een laag en gemiddeld inkomen omdat het goedkoop en gemakkelijk toegankelijk is.

Wat zijn de tekenen dat je besmet voedsel hebt gegeten?

Biologische en chemische stoffen zijn de meest voorkomende voedselverontreinigingen. Zij zijn verantwoordelijk voor meer dan 200 door voedsel overgedragen ziekten, waaronder tyfus, cholera en listeriose. Door voedsel overgedragen ziekten uiten zich meestal in diarree, braken en buikpijn. In ernstige gevallen kunnen door voedsel overgedragen ziekten leiden tot neurologische aandoeningen, orgaanfalen en zelfs de dood. Daarom is het raadzaam onmiddellijk medische hulp in te roepen als u symptomen als aanhoudende diarree en braken na het eten of drinken begint te krijgen.

Kinderen onder de vijf jaar zijn het meest kwetsbaar voor door voedsel overgedragen ziekten. Zij dragen 40% van de door voedsel overgedragen ziekten. Het immuunsysteem van kinderen is nog in ontwikkeling en kan infecties niet zo doeltreffend bestrijden als dat van volwassenen.

In lage- en middeninkomenslanden kan een verminderde immuniteit bij kinderen ook het gevolg zijn van ondervoeding en frequente blootstelling aan infecties door slechte hygiëne en sanitaire voorzieningen, waaronder een gebrek aan toegang tot veilig water en toiletten. Wanneer kinderen ziek zijn, hebben zij bovendien een slechte eetlust. Dit vertaalt zich in een verminderde voedselinname. In combinatie met een verhoogd verlies van voedingsstoffen door diarree en braken kan dit leiden tot een cyclus van infectie en ondervoeding en, in extreme gevallen, de dood.

Zwangere vrouwen en mensen met een verminderde immuniteit door ziekte of leeftijd zijn even kwetsbaar en daarom moet extra zorg worden besteed aan het voorkomen van door voedsel overgedragen ziekten bij deze groepen.

Wat kunnen we doen om voedselbesmetting te voorkomen?

Door voedsel overgedragen ziekten hebben ook negatieve economische gevolgen, vooral in lage- en middeninkomenslanden. De Wereldbank schat dat het jaarlijks meer dan 15 miljard dollar kost om deze ziekten in deze landen te behandelen. Het is dus belangrijk om over preventieve strategieën te beschikken.

Voedselbesmetting kan worden voorkomen door eenvoudige maatregelen:

• je handen wassen op belangrijke momenten (voor het bereiden, serveren of eten van maaltijden; voor het voeden van kinderen, na toiletgebruik of na het weggooien van uitwerpselen)
• schone, beschermende kleding dragen tijdens het bereiden van voedsel
• voedsel goed bewaren
• rauw voedsel wassen met schoon water
• rauw en gekookt voedsel gescheiden houden
• gebruik van apart keukengerei voor vlees en voor voedsel dat bestemd is om rauw te worden gegeten.

Goede landbouwpraktijken, zoals het gebruik van schoon water en de toepassing van goedgekeurde bestrijdingsmiddelen in de aanbevolen hoeveelheden, kunnen voedselverontreiniging helpen voorkomen. Voedselverkopers moeten ook worden opgeleid in voedselveiligheid en voorzien van schoon water en goede sanitaire voorzieningen.

Als lid van het onderzoeksteam van het African Population and Health Research Center werk ik aan het project Healthy Food Africa, dat tot doel heeft de voedselzekerheid in stedelijke informele nederzettingen te verbeteren door voedselveiligheid te bevorderen. In Kenia werkt het project nauw samen met het provinciebestuur van Nairobi om een trainingshandleiding voor voedselveiligheid te ontwikkelen voor straatvoedselverkopers. Dit zal de voedselveiligheid in de stad aanzienlijk verbeteren.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteur is Antonina Mutoro (African Population and Health Research Center).