Foodsavers redt voedsel uit de vuilnisbak

De doosjes aardbeien hadden net zo goed in een winkel kunnen staan. Het witloof is onberispelijk. ‘De kwaliteit van de producten die we hier binnenkrijgen is verbluffend’, beaamt Gaetan Borgonie. Borgonie, die het Gentse Foodsavers-project coördineert, leidt ons rond in de opslagruimte.

In 2018 vond 600 ton voedseloverschotten via dit depot zijn weg naar mensen in armoede. Tegen eind dit jaar zal dat meer dan 1.000 ton zijn, voornamelijk groenten en fruit. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties is elke 100 ton vermeden verspilling goed voor 256 ton bespaarde CO₂-uitstoot.

De houdbaarheidsdatum van de yoghurtjes en puddinkjes in de koelruimte is nog lang niet verstreken. Toch moesten ze onverbiddelijk de winkel uit, alleen omdat de datum dichterbij kwam. ‘Ook wij verdelen de producten niet meer als de datum overschreden is, hoewel ze in principe nog prima eetbaar zijn. We willen mensen in armoede niet het gevoel geven dat voor hen andere normen gelden.’

Tussen het eten prijken ook enkele boeketten. ‘De eerste dame die bloemen kreeg, moest huilen’, herinnert Borgonie zich. ‘Zo lang was het geleden dat ze een boeket had gekregen. Sindsdien delen we jaarlijks tonnen bloemen uit.’

In 2017 lanceerden de stad Gent en het Gentse OCMW het distributieplatform Foodsavers, dat voedseloverschotten van supermarkten en bedrijven verdeelt onder meer dan honderd sociale organisaties. Zo komt het terecht bij kwetsbare gezinnen, sociale kruideniers en restaurants.

Colruyt, Delhaize en Danone zijn belangrijke donateurs. De stad investeerde een half miljoen in gekoelde opslagruimtes, koelwagens en een eigen softwaresysteem. Het voedsel dat jaarlijks gerecupereerd wordt, is een zesvoud van die investering waard.

Internationale interesse

Borgonie wijst met enige trots naar een groot scherm, waarop een overzicht te zien is van leveranciers, producten en afnemers. ‘We kunnen meteen zien waar iets vandaan komt en waar het naartoe gaat. Dat moet ook: als iemand ziek wordt, moet je van het Federaal Voedselagentschap het product in kwestie binnen het halfuur kunnen traceren.’

Initiatieven om voedseloverschotten te verdelen zijn in Vlaanderen vaak kleinschalig en versnipperd, met beperkte middelen. Uit onderzoek aan de Universiteit Gent blijkt dat bedrijven daarom dikwijls terughoudend zijn om voedsel te doneren, om problemen met slecht bewaarde producten te vermijden.

Foodsavers komt aan die bezorgdheid tegemoet en streeft ernaar even professioneel te werk te gaan als de bedrijven zelf. ‘Onze betrouwbaarheid is een belangrijke factor in ons succes’, bevestigt Borgonie. De tijd was er ook rijp voor. ‘Iedereen beseft dat verspilling niet meer kan. De bedrijven doneren graag, al hangen ze de precieze omvang van hun overschotten liever niet aan de grote klok.’

Het zou ook te makkelijk zijn om enkel de bedrijven met de vinger te wijzen, vindt hij. Klanten willen perfecte en lang houdbare producten. ‘Ik vind het verschrikkelijk om sommige mensen in de winkel te zien kiezen en keuren.’

Voedselverlies vermijden is eigenlijk niet eens de belangrijkste doelstelling van het project, benadrukt Edwin Beaumon van het Gentse OCMW. Foodsavers stelt momenteel 25 mensen te werk. Wie om uiteenlopende redenen moeilijk terecht kan op de reguliere arbeidsmarkt, krijgt hier de kans om ervaring op te doen.

‘Wij leiden mensen onder meer op voor de bouwsector, de horeca, als meubelmaker of fietshersteller’, zegt Beaumon. ‘Via Foodsavers kunnen ze ervaring opdoen in de distributie en logistiek.’ Het project heeft de vooropgestelde doelstellingen ruimschoots overtroffen. Het verzamelt meer voedsel, stelt meer mensen te werk en bedient meer armoede-organisaties dan verwacht. ‘Er is op dit moment zelfs geen vraag meer naar nog meer voedsel’, aldus Beaumon. ‘Gent is verzadigd.’

De Gentenaars kregen al bezoek van geïnteresseerden uit Nederland, Finland, Zweden en Korea. Kortrijk startte met een soortgelijk systeem. ‘Het is de verdienste van het stadsbestuur dat het dit groots heeft gezien en in het project heeft durven te investeren’, vindt Beaumon. ‘Hopelijk krijgt het navolging. Wat wij hier verdelen is maar een fractie van wat verloren gaat.’