Deze website gebruikt cookies. Ik ga akkoord met de privacy policy
OK

Eerlijke handel helpt kleine boeren groeien

Boerenorganisatie Muvikiho helpt met steun van Rikolto kleine boeren de krachten te bundelen, en slimme ondernemers te worden. 

Dieter De Cleene

Redacteur voor Eos - schrijft vooral over milieu, landbouw en voeding.

“Vroeger gebruikte ik geen meststoffen en geen pesticiden.” Monica Ombeni staat in haar keurige, golvende veld vol jonge bonenplantjes. “Ook ik bewerkte de bodem niet op de juiste manier”, vertelt ze. “Nu hou ik alles nauwkeurig bij: wanneer ik plant, hoeveel ik bemest, wat en wanneer ik spuit.” In het aanpalende veld toont Nathanael Eliona zijn jonge tomatenplantjes. “Die laat ik nu eerst in een kwekerij opgroeien, voor ik ze in het veld zet, met beter resultaat”, zegt hij. “En terwijl ik vroeger mijn planten sowieso bespoot, check ik nu eerst wat het probleem precies is.”

Ombeni en Eliona sloten zich aan bij boerenorganisatie Muvikiho, afkorting voor Muungano wa Vikundi vya Kilimocha Horticulture of ‘Vereniging van Tuinbouwersgroepen’. Die wil boeren verenigen zodat ze met één stem kunnen spreken en samen problemen kunnen aanpakken. De groep startte in 2011 en telt inmiddels 570 leden.

Rikolto steunt Muvikiho om eerlijke, ‘inclusieve’ handelsrelaties te bevorderen. “In een inclusief businessmodel worden kleine boeren gerespecteerd en als volwaardige partners gezien”, verduidelijkt Charlotte Flechet, internationale coördinator van het Food Smart Cities-programma van Rikolto. “Als boeren zeker zijn dat ze onder gunstige voorwaarden en tegen een eerlijke prijs hun producten kunnen leveren, is dat een stimulans om te investeren in duurzaamheid en veiligheid. Geen afzetmarkt, geen verandering. En eerlijke handelsrelaties krijg je pas wanneer boeren geïnformeerd en georganiseerd zijn.”

Muvikiho organiseert onder meer opleidingen waar boeren leren hoe ze beter en veiliger voedsel kunnen produceren. Een agronoom staat de boeren bij op het veld. Met resultaat. “Haalden boeren vroeger een ton boontjes van een halve hectare, dan zijn dat er nu drie”, zegt Muvikiho-voorzitter Peter Chuwa. De vereniging investeerde met steun van Rikolto in opslagplaatsen waar de oogst koel kan worden bewaard. “Daardoor daalde het verlies van veertig naar vijf procent”, aldus Chuwa. Muvikiho helpt boeren met toegang tot markten en kredieten. Dankzij actuele info over marktprijzen, kunnen ze beter onderhandelen met opkopers. Ze leren over de voordelen van collectieve verkoop en hoe een businessplan op te stellen. Samen staan ze sterker, met betere prijzen tot gevolg. “Doordat ze meer verdienen, kunnen onze leden investeren in een huis en hun kinderen naar school sturen”, zegt Chuwa. “En ze produceren beter voedsel voor hun eigen families.”

Jeremia Thomas Ayo, leider van de Kibiu groep. Credit: Samson Kapinga
“De internationale markt is soms wispelturig, en het certificeringsproces dat je moet doorlopen is duur, maar we krijgen wel een veel betere prijs voor ons product”

Boontjes voor België

Muvikiho telt verschillende subgroepen. De boomlange Jeremia Thomas Ayo leidt de Kibiu groep, met een tachtigtal leden, en getuigt over de voordelen van de vereniging. “Kleine boeren worden ondernemers”, zegt Ayo. “Voor we naar ons veld gaan, weten we wat de markt verlangt.” Dat is in de eerste plaats de lokale markt. In 2018 produceerden de Muvikiho-leden 60.000 ton groenten voor binnenlandse consumptie, maar ze exporteerden ook 2000 ton naar Europa. Boontjes, peultjes en babymais vertrekken via Kilimanjaro Airport onder meer naar België, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Met de hulp van Rikolto behaalden de boeren het daarvoor vereiste Global GAP-label (Good Agricultural Practices), dat veilige producten garandeert. Voorheen betaalde een exportbedrijf het certificeringsproces. De firma bevond zich daardoor in een machtige positie en kon de boeren haar voorwaarden en prijs opleggen. Nu ze zelf eigenaar zijn van hun certificaat staan de boeren sterker. 

Maar luchttransport gaat gepaard met een hoge CO2-uitstoot. Transport over zee is echter geen optie, omdat de groenten zeer bederfelijk zijn. Daarom is het belangrijk de boeren te ondersteunen om over te schakelen op nieuwe, kwaliteitsvolle markten in de Oost-Afrikaanse regio. Markten die ook goede prijzen opleveren terwijl de uitstoot door het vervoer beperkt kan worden.

“De internationale markt is soms wispelturig, en het certificeringsproces dat je moet doorlopen is duur”, zegt Ayo, die zelf boontjes teelt. “Maar we krijgen wel een veel betere prijs voor ons product.” Ondanks het beperkte volume, werkt de exportmarkt als een katalysator. ”De kennis die de boeren opdoen over hoe ze producten van hogere kwaliteit kunnen telen, komt ook van pas wanneer ze voor de binnenlandse markt produceren”, zegt Shukuru Tweve, Food Smart Cities-coördinator voor Arusha. “En we zien dat ook binnenlandse opkopers betere prijzen beginnen te betalen om te kunnen concurreren met de exporteurs.” 

Op de binnenlandse markt is het momenteel nog moeilijk om je te onderscheiden. “Als je beter werkt, weet de consument dat niet”, zegt Ayo. De Muvikiholeden zijn dan ook benieuwd wat het effect zal zijn van de nieuwe Tanzaniaanse productiestandaard en de pogingen om ook binnenlandse consumenten bewust te maken van het belang van veilig voedsel. Zal dat tot hogere prijzen leiden? Het verhaal van Ayo illustreert hoe zo’n productiestandaard niet alleen de boerenfamilies zelf ten goede kan komen, maar de hele landbouwsector een boost kan geven. In een land waar de oogsten door gebrek aan kennis en goede technologie erg laag liggen, is dat geen overbodige luxe. “Dankzij de extra inkomsten uit export kon ik mijn kinderen naar de universiteit sturen. Doordat ze hadden gezien wat je door slim te boeren kan bereiken, wilden ze zelf in de sector stappen. Ze studeerden landbouwwetenschappen en helpen nu als adviseur andere boeren.”

“Dankzij de extra inkomsten uit export kon ik mijn kinderen naar de universiteit sturen. Ze studeerden landbouwwetenschappen en helpen nu als adviseur andere boeren”

De redactionele verantwoordelijkheid van dit artikel valt onder Rikolto. 

Bronvermelding