Deze kleine veranderingen maken je wekelijkse boodschappen snel duurzamer

We hebben onderzocht hoe voedingsmiddelen in de schappen van Australische supermarkten zich verhouden tot belangrijke milieu-indicatoren, zoals CO2-uitstoot en waterverbruik. We ontdekten dat het vervangen van de meest milieubelastende voedingsmiddelen door duurzamere opties binnen dezelfde voedselgroep, zoals het vervangen van rundvleesburgers door kipburgers, de CO2-uitstoot aanzienlijk kan verminderen - in sommige gevallen met wel 96%.

Het laatste wat we willen is het plezier in eten wegnemen. In plaats daarvan willen we consumenten helpen realistische veranderingen in hun eetpatroon aan te brengen die ook bijdragen aan een duurzame toekomst. Lees dus verder om erachter te komen met welke eenvoudige voedselvervangingen we dit het beste kunnen bereiken.

Informatie over duurzame voeding

De milieu-impact van voedingsmiddelen kan worden geschat met behulp van een benadering die bekend staat als een levenscyclusanalyse. Dit houdt in dat we de “inputs” identificeren die nodig zijn in de voedselvoorzieningsketen, zoals meststoffen, energie, water en land, en deze volgen van boerderij tot bord. Op basis hiervan kunnen we de “voetafdruk” van een product berekenen - of de milieu-impact per kilogram product - en deze vergelijken met andere voedingsmiddelen.

De meeste onderzoeken naar ecologische voetafdrukken richten zich op de ruwe ingrediënten waaruit voedingsmiddelen bestaan (zoals rundvlees, tarwe of rijst) in plaats van op de verpakte producten die mensen in de schappen zien liggen (zoals runderworst, pasta of rijstcrackers). Van de onderzoeken die zich wel richten op verpakte voedingsmiddelen, kijken de meeste slechts naar een fractie van de producten die beschikbaar zijn voor consumenten.

Bovendien wordt in veel onderzoeken alleen gekeken naar de koolstofuitstoot van voedingsmiddelen en worden andere belangrijke maatstaven, zoals watergebruik, buiten beschouwing gelaten. En sommige onderzoeken maken gebruik van wereldwijde gemiddelde milieuvoetafdrukken, die aanzienlijk verschillen tussen landen.

Ons onderzoek was erop gericht deze beperkingen te overwinnen. We hebben de ecologische voetafdruk afgestemd op de producten die mensen in de schappen van de supermarkt vinden en we hebben een groot aantal voedingsmiddelen en dranken onderzocht die in Australië verkrijgbaar zijn. We hebben ook veel milieu-indicatoren opgenomen om een completer beeld te krijgen van de duurzaamheid van verschillende voedingsmiddelen.

Wat we deden

De sleutel tot ons onderzoek was de FoodSwitch-database, die gegevens over de etikettering van voedingsmiddelen en ingrediënten verzamelt op basis van afbeeldingen van verpakte voedingsmiddelen en dranken. De database dekt meer dan negentig procent van de Australische markt voor verpakte voedingsmiddelen.

We combineerden de database met een wiskundige methode die de milieu-impact van ingrediënten optelt, om de voetafdruk van het product als geheel te kwantificeren. Op basis hiervan hebben we de milieuvoetafdruk geschat van 63.926 voedingsmiddelen die verkrijgbaar zijn in Australische supermarkten. Vervolgens simuleerden we de potentiële voordelen van “realistische” omschakelingen tussen producten, dat wil zeggen omschakelingen binnen dezelfde levensmiddelencategorie.

Onze bevindingen

De resultaten laten zien hoe een kleine verandering in het voedingspatroon grote gevolgen kan hebben voor het milieu. Voor een boodschappenmandje dat bestaat uit artikelen uit acht voedselgroepen, simuleren we de voordelen van het overstappen van voedingsmiddelen met een hoge impact naar voedingsmiddelen met een gemiddelde of lage impact.

Onze analyse gaat uit van een startpunt van de meest milieubelastende producten in elke voedselgroep - bijvoorbeeld zoete koekjes, kaas en hamburgerlapjes. Een verschuiving naar voedingsmiddelen met een gemiddelde impact voor alle acht items - zoals een muffin, yoghurt en gesneden vlees - kan leiden tot een vermindering van ten minste 62% van de milieubelasting.

Een verschuiving naar voedingsmiddelen met een gemiddelde impact voor alle acht items – zoals een muffin, yoghurt en plakjes vlees – kan leiden tot minimaal 62% minder impact op het milieu. Een verschuiving naar de meest duurzame keuze voor alle items - brood, sojamelk of rauw gevogelte - kan een reductie van minimaal 77% opleveren.

Deze analyse eindigt bij de schappen van de supermarkt en houdt geen rekening met extra voedselverwerking door de consument. Rauw vlees wordt bijvoorbeeld meestal gekookt voor menselijke consumptie, waardoor de ecologische voetafdruk in verschillende mate toeneemt, afhankelijk van de gebruikte methode. Zie de onderstaande infografiek voor meer informatie. De volledige resultaten zijn beschikbaar in onze studie.

Wat nu?

Veel mensen zijn op zoek naar manieren om duurzamer te leven. Onvoldoende of complexe informatie kan verwarring en angst bij consumenten aanwakkeren, wat kan leiden tot inactiviteit of verlamming. Consumenten hebben meer informatie en ondersteuning nodig om duurzamer voedsel te kiezen. Supermarkten en winkeliers hebben ook een belangrijke rol te spelen - bijvoorbeeld door duurzame producten prominent in het schap te plaatsen. Aantrekkelijke prijzen zijn ook cruciaal – vooral midden in een levenskostcrisis, wanneer het moeilijk kan zijn om duurzaamheid voorrang te geven boven kosten.

Overheidsingrepen, zoals informatiecampagnes en het belasten van producten met een hoge impact, kunnen ook helpen.

Etikettering van voedingsmiddelen is ook belangrijk. De Europese Unie loopt voorop met maatregelen zoals de eco-score, die veertien milieu-indicatoren in één score van A tot E integreert. Apps zoals ecoSwitch kunnen consumenten ook mondiger maken.

Het dieet van mensen in ontwikkelde landen eist een hoge tol van onze planeet. Duurzamere voedselkeuzes zijn van vitaal belang voor een duurzame toekomst voor de mensheid. We hopen dat ons onderzoek een positieve verandering op gang helpt brengen.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteurs zijn Michalis Hadjikakou, Carla Archibald, Özge Geyik en Pankti Shah (allen Deakin University).