Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Veel arbeiders aan boord van offshore vissersschepen zijn blootgesteld aan onveilige werkomstandigheden, oneerlijke lonen, ondermaatse leefomstandigheden en zowel fysiek als psychologisch misbruik. Hoewel dit probleem zich overal ter wereld voordoet, is het bijzonder wijdverbreid in Zuidoost-Azië, een regio die veel van haar recente welvaart te danken heeft aan haar vermogen om goedkope zeevruchten te leveren via haar visserij. Dit zijn de kosten van goedkope zeevruchten die je niet ziet.
In veel delen van de wereld is de zeevisvangst een belangrijk cultureel en traditioneel beroep en vormt het de primaire bron van inkomsten voor bijna veertig miljoen mensen. Ongeveer 85% van hen woont in Azië, waar de groeiende export van vis de afgelopen jaren voor een aanzienlijke economische groei heeft gezorgd. Terwijl de groei in de wereldwijde consumptie van vis, schaal- en schelpdieren de afgelopen decennia goed is geweest voor de groei van de industrie en de lokale economieën, is de druk op vissersgemeenschappen en leveranciers om aan deze vraag te voldoen echter alleen maar toegenomen. Het resultaat is een sterke stijging van de vraag naar goedkope vis, vooral vanuit rijke importerende landen die verschillende Aziatische visserijen ertoe hebben aangezet tegen bodemprijzen te verkopen en gebruik te maken van illegale praktijken om op de internationale markten concurrerend te blijven. Het voldoen aan deze lage prijzen gaat echter in toenemende mate gepaard met een hoge menselijke prijs.
Een groot aantal commercieel waardevolle wilde visbestanden is momenteel uitgeput of verkeert in slechte gezondheid als gevolg van jarenlang inefficiënt visserijbeheer in combinatie met de gevolgen van de klimaatverandering voor onze oceanen. Nu de vraag naar vis en schaal- en schelpdieren toeneemt en het aanbod uitgeput raakt, worden vissersschepen vaak gedwongen langere reizen te ondernemen en verder de zee op te gaan voor de vangst die ooit zo gemakkelijk binnenkwam, om winst te maken. Deze reizen vergen meer brandstof, arbeidskrachten en een grotere vaartuigcapaciteit om offshore-omstandigheden aan te kunnen. Aangezien over brandstof en infrastructuur doorgaans niet kan worden onderhandeld, proberen veel visserijbedrijven hun kosten laag te houden door werknemers onder te betalen of wanhopige arbeiders uit te buiten die bereid zijn te werken voor oneerlijk lage lonen.
Aziatische landen met succesvolle visserijactiviteiten, zoals Zuid-Korea, Taiwan en Thailand, trekken vaak grote aantallen arbeidsmigranten uit armere buurlanden aan. Migrerende werknemers worden gerekruteerd om aan boord van vissersvaartuigen te werken via makelaars of tussenpersonen die hen misleiden over lonen en arbeidsomstandigheden. Dringend op zoek naar werk, ondertekenen werknemers vaak contracten in talen die ze niet begrijpen, zonder te informeren naar zaken als rusttijden of inhoudingen.
De wetten in de landen van tewerkstelling bieden deze werknemers vaak minder rechten en sociale bescherming. Thailand staat migrerende werknemers bijvoorbeeld niet toe om vakbonden op te richten of leidinggevende functies te bekleden in vakbonden. Door dergelijke beperkingen hebben migrerende werknemers geen platform om hun grieven te uiten of om compensatie te krijgen voor hun mishandeling.
Vissers worden vaak beschreven als een verborgen beroepsbevolking. Vissersvaartuigen die op afstand op zee opereren en voortdurend in beweging zijn, worden vaak lange tijd niet opgemerkt door instanties die de wet handhaven en visserijbeheersorganisaties voordat ze terugkeren naar de haven. Nu sommige overheidssubsidies vissers ook in staat stellen om vaartuigen tegen een gereduceerde prijs te kopen, zijn er meer boten dan ooit om in de gaten te houden, met meer dan 4,6 miljoen vaartuigen die momenteel actief zijn in onze oceanen - een verdubbeling van het aantal vissersvaartuigen in onze zeeën sinds 1950.
Eenmaal weg van het vasteland kan de mogelijkheid van werknemers om vrij met de buitenwereld te communiceren door scheepskapiteins worden weggenomen en kunnen zij de autoriteiten niet verzoeken om in te grijpen in geval van uitbuiting of zelfs ontsnapping. Verscheidene mensenrechtengroeperingen en media hebben melding gemaakt van gevallen waarin arbeiders werden gedwongen om voor een lager loon te werken en waarin zij werden mishandeld. In 2015 haalde de benarde situatie van deze arbeiders de krantenkoppen toen de Indonesische regering meer dan tweeduizend vissers redde, merendeels arbeidsmigranten, die tegen hun wil gevangen werden gehouden. De vissers zouden zware martelingen hebben moeten doorstaan, waaronder het afranselen met roggenstaarten en het geven van elektrische schokken. Hoewel deze incidenten misschien vaker voorkomen in Azië, zijn ze niet beperkt tot de regio; recente studies hebben ook melding gemaakt van gevallen van arbeidsmishandeling aan boord van vissersboten uit het Verenigd Koninkrijk en Ierland.
In het ideale geval keren vissersvaartuigen terug naar de haven nadat de opslagruimte aan boord is opgebruikt en de vis moet worden aangeland. Om de werknemers echter langer op zee te houden en inspecties te vermijden, nemen sommige visserijbedrijven hun toevlucht tot het "overladen" van hun vangst. Dit houdt in dat de vangst van de vissersvaartuigen wordt overgeladen op gekoelde vrachtschepen op zee die de vis terugbrengen terwijl de werknemers voor langere tijd op zee moeten blijven. Overlaadboten voorzien vissersboten ook van brandstof zodat ze op zee kunnen blijven en langer kunnen doorvissen. Het is ook bekend dat dergelijke schepen slachtoffers van mensenhandel in dienst hebben, die gedwongen worden te werken in omstandigheden die als moderne slavernij kunnen worden omschreven.
Ondanks het bestaan van relevante nationale en internationale wettelijke mechanismen om slechte praktijken in de toeleveringsketens van zeevruchten te reguleren, hebben verschillende regeringen verzuimd om mensenrechtenkwesties in de visserijsector aan te pakken. Het beëindigen van mensenrechtenschendingen op zee is complex en vereist systemische verandering, die op zijn beurt aanzienlijke investeringen vereist in onderzoek, opleiding, toezicht en handhaving. In de meeste ontwikkelingslanden waar deze problemen welig tieren, kunnen de overheid en de lokale autoriteiten het zich eenvoudigweg niet veroorloven om de vereiste middelen uit te trekken. En aangezien bijna de helft van de mariene vangstproducten van de wereld afkomstig is uit ontwikkelingslanden, vormen de kosten een belangrijke beperkende factor bij het aanpakken van deze systemische problemen.
Om aan de stijgende vraag van consumenten in rijkere regio's te voldoen, proberen detailhandelaren vis-, schaal- en schelpdierproducten tegen zo laag mogelijke prijzen te importeren. Met hun inkoopbeleid, dat vaak primaire producenten uitsluit, lijken importeurs en internationale detailhandelaren zich niet bewust te zijn van de sociale kosten van deze lage prijzen of deze moedwillig te negeren. De overheidswetgeving in importerende landen slaagt er vaak niet in om ook strengere wetten met betrekking tot het inkoopbeleid te handhaven - waardoor er mazen in de wet ontstaan voor producenten, importeurs en detailhandelaren om goedkopere producten te exploiteren die gebruik maken van twijfelachtige ethische praktijken.
Corruptie bestendigt mensenrechtenschendingen op vele manieren. Het is bekend dat havenambtenaren, rechtshandhavingsambtenaren en andere ambtenaren steekpenningen aannemen in ruil voor het over het hoofd zien van onregelmatigheden, het faciliteren van mensenhandel, het helpen voorkomen van inspecties en het omzeilen van vervolging of straffen. Corruptie en de daaruit voortvloeiende illegale en ongereglementeerde visserij blijken ook welig te tieren in landen met politieke instabiliteit en inadequate bestuursstructuren.
Optreden ter ondersteuning van de mensenrechten op zee is een riskante taak. Dit geldt met name voor "waarnemers", opgeleide specialisten die in dienst van overheidsinstanties of onafhankelijke derde partijen op een geselecteerd schip blijven en de vangst- en werkomstandigheden aan boord tijdens hun reis naar zee onderzoeken. Er zijn gevallen gedocumenteerd van waarnemers die onder dwang in hun kamers werden opgesloten, geïntimideerd werden om rapporten te vervalsen, omgekocht en zelfs vermoord werden om te voorkomen dat misstanden op zee openbaar gemaakt zouden worden.
De Europese Unie is de grootste importeur van vis en schaal- en schelpdieren ter wereld en neemt 20-25% van de wereldmarkt voor vis en schaal- en schelpdieren voor haar rekening. Vanwege deze machtspositie binnen de sector heeft de EU de macht om op te treden als een belangrijke drijfveer voor betere praktijken binnen de sector. In 2008 werd deze marktspier aangespannen toen de Europese Commissie een kaartsysteem invoerde, waarbij landen waarvan werd vastgesteld dat zij slecht presteerden wat betreft de controle op illegale en ongereglementeerde visserij in hun wateren, een waarschuwing of een "gele kaart" zouden krijgen.
Als een land met een gele kaart geen veranderingen doorvoert, krijgt het een 'rode kaart' en mag het bijgevolg geen vis meer naar de EU exporteren. Hetzelfde systeem schrijft ook vangstcertificaten voor voor alle zeevruchten die in de regio worden geïmporteerd. Deze certificaten geven informatie over hoe de vis is geoogst en moeten worden goedgekeurd door een bevoegde autoriteit van het exporterende land. Hoewel deze maatregelen tot enige verbetering hebben geleid, zoals een betere traceerbaarheid in de internationale vishandel en nauwlettend toezicht op de visserijactiviteit, berusten zij uitsluitend op financiële sancties en kunnen zij dus niet volstaan om de arbeidsproblemen in de mariene vangstvisserij uit te roeien.
Om tastbare veranderingen teweeg te brengen in een geglobaliseerde markt voor vis-, schaal- en schelpdierproducten, moeten bedrijven actief een nultolerantiebeleid voeren ten aanzien van mensenrechtenschendingen binnen de toeleveringsketens van vis-, schaal- en schelpdierproducten. Dit betekent onder meer dat de transparantie bij de inkoop moet worden verbeterd, dat organisaties van derden sociale controles moeten uitvoeren en dat werknemers moeten worden opgeleid om misbruik en corruptie te herkennen en te melden. Consumenten kunnen ook een rol spelen door hun collectieve koopkracht te gebruiken door van detailhandelaars te eisen dat zij garanderen dat de vis die zij verkopen traceerbaar is en eerlijk is ingekocht.
Dit artikel verscheen eerder in het Engels op de website van onze partner FoodUnfolded: https://www.foodunfolded.com/article/cheap-seafood-the-social-cost-of-production. De auteur is Madhura Rao.
Bronnen:
