Deze website gebruikt cookies. Ik ga akkoord met de privacy policy
OK
Filter
Milieu Sociaal Gezondheid Dierenwelzijn toon alles

Hoe werkt dat, zo'n tracé?

In een tracé volg je al scrollend de weg die een product aflegt, van de teelt tot afval. In de menubalk bovenaan klik je op de verschillende stadia in het tracé om meteen te springen naar het stadium waarin je interesse hebt. 

Linksboven staan de vier categorieën Milieu, Sociaal, Gezondheid en Dierenwelzijn. Je kunt de informatie filteren op die categorieën.

Tijdens het scrollen kom je de knop 'Laad meer info over ...'. Druk daarop om alle informatie binnen een stadium te laden.

Tussen de informatieblokjes kom je ook artikels tegen waarin onze journalisten dieper ingaan op een opmerkelijk aspect binnen het tracé van het product. 

Onderaan deze pagina kun je reacties plaatsen over de informatie die je hebt gelezen. Ook op de Community-pagina vind je mogelijkheden om je mening, aanvulling, of compliment te geven.

Veel plezier met dit tracé!

sluiten

Tracé van Varkensvlees

hoe werkt dit?
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn

Tracé van Varkensvlees

filter: Gezondheid

Intro

Teelt

Gezondheid

PIA-bacterie

Op vrijwel alle varkensbedrijven is er wel één varken die de PIA-bacterie (Lawsonia intracellularis) in zich draagt. Die is de oorzaak van ileïtis, een darmwandontsteking die varkens fataal kan worden maar verder geen gevaar vormt voor de mens. Uit analyse van mest- en bloedresultaten op verschillende varkenshouderijen blijkt dat meer dan 48 procent van de Europese varkens positief testen. In Nederland was dat zelfs meer dan 60 procent, terwijl geen enkele gespeende big er antistoffen had tegen de bacterie. 

Aangepaste en beter verteerbare voeding die de darmen minder onder druk zet, met minder raap en meer soja bijvoorbeeld, kan de ziekte mee helpen voorkomen maar is duur en niet feilloos. Er bestaan vandaag twee vaccins die varkens tegen de ziekte kunnen beschermen, eentje toe te dienen via het drinkwater en de tweede via injectie. De injectiemethode blijkt de meest efficiënte maar is in Vlaanderen en Nederland voorlopig nog niet toegelaten.

Gezondheid

Antibiotica en resistentie

Belgische varkens krijgen gemiddeld een vijfde van hun leven antibiotica toegediend. Die krijgen ze niet alleen als ze ziek zijn. Vaak dient de varkensboer preventief antibiotica toe, bijvoorbeeld om te voorkomen dat biggen diarree krijgen. In dat geval krijgen de varkens de antibiotica toegediend in groep, via het voer of het drinkwater. Vooral varkens die jonger zijn dan tien weken krijgen antibiotica, omdat zij gevoeliger zijn voor infecties. Alle Belgische vleesvarkens krijgen samen jaarlijks 160 ton antibiotica te slikken. In 2010 gebeurde dat in 93 procent van de gevallen preventief en zonder dat de dieren ziektesymptomen vertoonden.

Gezondheid

Antibioticaresistentie bij varkens

Antibioticaresistentie ontstaat wanneer antibiotica te vaak gebruikt worden. Eerst doden de antibiotica veel bacteriën, maar na een tijdje ontstaan er bacteriestammen die wel tegen het middel kunnen. Dat komt door veranderingen in hun DNA. Als de boer vervolgens een ander soort antibioticum gebruikt, begint het proces gewoon opnieuw. 

Er bestaan bacteriën die resistent zijn tegen verschillende antibiotica. Een studie uit 2015 ontdekte dat van de bacteriën die aanwezig zijn op een pasgeboren big, slechts 27 procent gevoelig was voor alle geteste soorten antibiotica. De rest van de bacteriën was resistent tegen minstens één type antibiotica. Hetzelfde probleem doet zich voor door overmatig gebruik van antibiotica in de menselijke geneeskunde.

De varkenshouder gaf zijn biggen vaak middelen die resistente bacteriën kunnen bestrijden als andere antibiotica niet werken, de zogenaamde kritisch belangrijke antibiotica. De vee-industrie legt het gebruik daarvan aan banden, omdat de bacteriën daar anders ook resistent tegen worden.

Gezondheid

Gevaar voor onze gezondheid

Resistente bacteriën maken het niet alleen moeilijker om zieke dieren te genezen, maar kunnen ook gevaarlijk zijn voor de mens. Sommige bacteriën die op dieren voorkomen, zoönotische bacteriën genaamd, veroorzaken ook ziektes bij mensen. Andere bacteriën komen niet voor op de mens, maar kunnen het DNA dat hen resistent maakt uitwisselen met menselijke bacteriën. Dat heet horizontale genoverdracht.

Een grafische animatie van het coronavirus
Gezondheid

Eén van die zoönoses kennen we vandaag als COVID-19, het dodelijke griepvirus dat de wereld sinds begin 2020 in haar ban houdt. Het behoort tot de orde der Nidovirales en is het meest veranderlijke onder de RNA-virussen. Daardoor kan het zich aan andere diersoorten aanpassen en is het vermoedelijk verder gemuteerd met menselijke griepvirussen tot het pandemische virus dat we vandaag kennen. Volgens het Amerikaanse Centre for Disease Control (CDC) is driekwart van alle nieuw ontdekte ziektes een zoönose. Ebola, HIV, SARS en de vogelpest zijn net als COVID bijvoorbeeld allemaal zoönosen.

Gezondheid

Een nieuw supervirus via varkens?

In de varkensindustrie is het coronavirus geen nobele onbekende. Het virus dat vandaag mensenlevens eist is verwant aan coronavirussen die bij varkens kunnen voorkomen. Soms veroorzaken ze bij varkens net zoals SARS-CoV-2 luchtwegeninfecties, andere coronavirussen tasten de lever, darmen of het zenuwstelsel van de dieren aan.  De ernst kan, afhankelijk van het virus, variëren van zeer mild tot dodelijk. 

Of SARS-CoV-2 ooit via varkens of vleermuizen tot een mensenvirus is gemuteerd is voorlopig niet helemaal duidelijk, maar veel griepvirussen die nu de wereld rondgaan, zoals de gewone griep, zijn ontstaan door vermenging van bestaande virussen in varkens. Vooral varkenshouderijen in Oost-Azië, waar varkens veel dichter op elkaar leven en antibioticagebruik veel hoger ligt dan bij ons, zijn volgens experts en zoölogen een broeihaard van superresistente supervirussen die nog meer schade zouden kunnen aanrichten dan COVID als daar een pandemie van uitbreekt. 

Varkens kunnen naast de varkensgriep immers besmet worden door zowel griepvirussen die heel besmettelijk maar niet dodelijk zijn en griepvirussen die dodelijk maar minder besmettelijk zijn. Als een varken besmet is met die cocktail van griepvirussen, dan kunnen de verschillende stukjes genetisch materiaal uit verschillende virussen met elkaar vermengd raken en krijg je een nieuw griepvirus dat zeer besmettelijk en zeer pathogeen is. 

Bovendien is het immuunsysteem van het varken niet zo heel verschillend van dat van de mens, waardoor het voor een virus minder moeilijk is om zich aan te passen. Als het antibioticagebruik en de situatie in grote varkensstallen niet dringend op wereldschaal wordt aangepakt, is het dus niet de vraag of maar wanneer het volgende supervirus een pandemie veroorzaakt

artikel

Gezondheid

Komt de volgende pandemie uit een Vlaamse varkensstal?

Wie ooit de binnenkant van een kippenstal zag, weet dat er bij het pluimvee weinig ruimte is voor social distancing. Tegelijkertijd werken veehouders volgens strikte hygiënenormen. Maakt de geïndustrialiseerde veeteelt Europa kwetsbaar voor nieuwe pandemieën, of moeten we ons in de toekomst juist meer als varkens gedragen? 

Melissa Vanderheyden

Journalist en ex-coördinator van Eos Tracé
Gezondheid

Britten testen proefvaccin tegen COVID-19 op varkens

Omdat het immuunsysteem van varkens sterk lijkt op dat van de mens test het Britse Pirbright Institute in opdracht van de Britse overheid mogelijke proefvaccins tegen COVID-19-vaccin op varkens. De proefvaccins zijn ontwikkeld door de Universiteit van Oxford en zijn gemaakt van een verzwakte versie van een verkoudheidsvirus dat onder chimpansees voorkomt. Of een vaccin al dan niet werkt, kunnen de onderzoekers zien aan hoeveel antilichamen tegen het virus het varken na een vaccin in het bloed heeft. Als de testresultaten bij de varkens positief zijn, zal het vaccin in de loop van 2020 ook op proefpersonen getest worden.

Gezondheid

Naar minder antibiotica

De varkenshouderij werkt aan minder en verantwoord antibioticagebruik. Ziektekiemen kunnen beter buitengesloten worden door te vaccineren en te werken aan de bioveiligheid. Dat laatste houdt onder andere in dat de boer de varkens van verschillende leeftijdsklassen zoveel mogelijk scheidt en dat hij minder dieren bij elkaar zet.

Gezondheid

Varkenshouders hebben onder meer loopgangen en hun stallen hygiënesluizen om het antibioticagebruik te kunnen terugdringen.

Bij ons komt de Afrikaanse varkenspest alleen voor bij wilde zwijnen. Het laatste besmette kadaver dateert van de zomer 2018.
Gezondheid

Het Chinese jaar van de Afrikaanse varkenspest

Uitgerekend in 2019, het Chinese jaar van het varken, ging China gebukt onder een epidemie van Afrikaanse varkenspest (AVP) die aan miljoenen varkens het leven kostte. Voor de uitbraak was het land goed voor de helft van de totale varkensstapel op onze aarde. Naar schatting is die nu met een derde uitgedund, wat neerkomt op minstens 100 miljoen varkens minder. China kwam zo’n 10 miljoen varkens tekort om de eigen vraag naar varkensvlees - na kip het belangrijkste vlees in China - te dekken. Daardoor schoten de prijzen voor varkensvlees overal ter wereld de hoogte in. In België was de gemiddelde prijs voor een varkenskarkas in 2019 60 procent duurder dan het jaar ervoor. 

Bij ons komt AVP, oorspronkelijk uit Kenia, enkel voor bij wilde varkensachtigen zoals everzwijnen. In Oost-Europa en Griekenland zijn wel besmettingen gebeurd in de veeteelt. Omdat China geen verschil maakt tussen wilde varkens of vee wordt België als risicogebied beschouwd. Daardoor kan ons land geen varkensvlees naar China exporteren en loopt de sector miljoenen euros winst mis. Daarnaast werden maandenlang duizenden hectare natuurgebied afgesloten, waaronder in Luxemburg en Limburg waar besmette everzwijnen gevonden werden.

Transport

Verwerking

Bij een varkensslachterij in het Nederlandse Groenlo testten 147 medewerkers positief op het coronavirus. Het slachthuis werd daarom gesloten.
Gezondheid

Coronacrisis in slachthuizen

De coronavirus-pandemie heeft lelijk huisgehouden in de varkenssector. Slachthuizen blijken besmettingshaarden voor het virus. Dat is niet erg voor het vlees, maar wel voor de arbeiders. In Nederland, Duitsland en de VS werden slachthuizen gesloten omdat werknemers massaal besmet raakten. Volgens de Nederlandse vakbond FNV zijn zeker driekwart van de besmette werknemers uitzendkrachten uit Polen en Roemenië. Velen van hen wonen over de grens in Duitsland, waar ze dicht op elkaar zijn gehuisvest door uitzendbureaus. 

Intussen stortte de afzetmarkt van varkensvlees wereldwijd in elkaar als gevolg van de lockdown. Vooral in Amerika waar tijdelijke sluiting van fastfoodketens tot een overaanbod leidde en de reactie op het virus trager op gang kwam, leidde dit tot dystopische taferelen. Miljoenen kerngezonde dieren werden op een paar weken tijd geëuthanaseerd en hun kadavers vernietigd in massagraven omdat het goedkoper was dan ze in leven laten, vooral kippen en varkens. <>

Iowa, dé Amerikaanse varkensstaat, moest op een bepaalt moment 700.000 varkens per week slachten.  Er zijn zelfs online webinars opgezet om veebedrijven te helpen om te gaan met deze crisissituatie, met aandacht voor de manier van doden en wat te doen met de kadavers. In de fokkerij zijn maatregelen genomen zoals dragende zeugen aborteren en biggen euthanaseren

Consumptie

artikel

Gezondheid

Vette varkens, mager vlees

We zien varkensvlees als minder gezond dan rund of kip. Het zou te veel vet bevatten. De vergelijking pakt een stuk genuanceerder uit. Belgisch varkensvlees is erg mager en nieuw veevoer moet de gezondheidswaarde ervan verhogen. Toch mag het wat minder.

Toon Lambrechts

Journalist - Heeft een sterke interesse in het raakpunt tussen wetenschap en ecologie.
De lever van een varken bevat veel heemijzer.
Gezondheid

Heemijzer voor zuurstoftransport

Hoe roder het vlees, hoe meer heemijzer het bevat. Dat is ijzer dat vervat zit in de moleculen hemoglobine of myoglobine, die belangrijk zijn voor het zuurstoftransport in het bloed en de stofwisseling

Ons lichaam neemt heemijzer beter op dan gewoon (non-heem) ijzer. Rundvlees (74-85 procent) bevat meer heemijzer dan varkensvlees (46-69 procent), dat dan weer meer bevat dan kip (22-35 procent). De hoeveelheid heemijzer hangt ook af van het deel van het dier dat je eet. Zo bevat kippenborst een hoger percentage dan kippenpoten. 

Het ijzer dat in planten zit, neemt ons lichaam minder makkelijk op. Vegetariërs moeten daarom meer ijzer eten om dezelfde hoeveelheid op te nemen. Goede plantaardige bronnen van ijzer zijn bijvoorbeeld volkorenbrood en peulvruchten. Ook bevordert vitamine C de opname van ijzer uit voedsel.

Gezondheid

Verzadigd vet

Afhankelijk van het soort vlees dat je kiest, kan varkensvlees vrij mager zijn. Een filet bevat rauw 3,9 gram vet per 100 gram (waarvan 1,5 gram verzadigd), een speklapje 28,2 gram (10,7 gram verzadigd). Verwerkt vlees is over het algemeen genomen vetter. Salami bevat 34,8 gram vet per 100 gram (13,5 gram verzadigd), dezelfde hoeveelheid varkensgehakt bevat 14 gram (5,5 gram verzadigd), maar het vetgehalte kan sterk verschillen naargelang het soort vleesproduct en zelfs binnen een type vleesproduct naargelang de receptuur.

Verzadigd vet is geen noodzakelijk onderdeel van onze voeding, het lichaam kan het zelf ook aanmaken. Het zit vooral in dierlijke producten, zoals vlees en zuivel, maar komt ook voor in bijvoorbeeld pindaolie en kokosvet. Daarnaast is vlees vooral rijk aan mono-onverzadigde vetzuren zoals oliezuur, dat vooral ook voorkomt in olijfolie.

Te veel verzadigd vet verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Verzadigd vet verhoogt namelijk het LDL-cholesterol, de slechte cholesterol, in het bloed. Teveel LDL-cholesterol hoopt zich op aan de binnenwand van de slagaders, wat uiteindelijk tot een hartinfarct of een beroerte kan leiden. Daarom is het belangrijk om verzadigd vet zoveel mogelijk te vervangen door (meervoudig) onverzadigd vet. Dat zit bijvoorbeeld in vis, peulvruchten en noten.

Gezondheid

Kankerverwekkend?

In 2015 maakte het Internationale Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) een evaluatie van meer dan achthonderd studies die onderzochten of er een verband bestaat tussen het eten van rood vlees en het risico op kanker. Onder rood vlees vallen rund-, lams- en varkensvlees. De conclusie luidde dat het eten van vleeswaren het risico op dikkedarmkanker verhoogt en dat het eten van rood vlees dit risico waarschijnlijk ook doet stijgen. Het effect is gemiddeld genomen vrij bescheiden. Het eten van vijftig gram vleeswaren per dag verhoogt het risico op dikke darmkanker gemiddeld met 17 procent van het oorspronkelijk risico. Voor mannen wil dat bijvoorbeeld zeggen dat de kans op dikkedarmkanker stijgt van 3,2 procent naar 3,8 procent per vijftig gram extra inname van vleeswaren per dag. De kans om dikkedarmkanker te krijgen wordt niet enkel bepaald door rood vlees. Ook andere aspecten van de levensstijl spelen een rol, zoals overgewicht, alcohol en roken.

Gezien op niveau van de hele Belgische bevolking, wordt het effect duidelijker. Aan de hand van de vleesconsumptie van de doorsnee Belg blijkt dat als we per dag honderd gram rood vlees of vijftig gram vleeswaren minder eten, er jaarlijks 1.500 minder nieuwe gevallen van dikkedarmkanker en vijfhonderd minder overlijdens zijn. Bij vrouwen is het de op een na vaakst voorkomende kanker, bij mannen de op twee na.

Recent onderzoek uit 2018 toont aan dat minder rood vlees eten het risico op borstkanker bij vrouwen doet afnemen. Onderzoekers verzamelden alle studies die de relatie tussen het regelmatig eten van rood vlees en/of charcuterie en het ontwikkelen van borstkanker onderzocht hebben in een overzichtsstudie. Een lage consumptie van rood vlees ging gepaard met een 6 procent lager risico op borstkanker, en een lage consumptie van charcuterie verminderde het risico met 9 procent. In hoeverre de levensstijl van de deelnemende vrouwen in al deze studies heeft meegespeeld, is niet duidelijk in het overzicht. Vrouwen die meer rood vlees eten, hebben vermoedelijk in het algemeen een iets ongezondere levensstijl wat de resultaten kan beïnvloed hebben. 

Daarnaast zijn de resultaten van het onderzoek ook niet echt hoopgevend. Borstkanker treft in België gemiddeld 111 op de 1.000 vrouwen onder de 75 jaar. Als 1.000 vrouwen minder of geen rood vlees gaan eten, zullen er maar 7 daarvan geen borstkanker krijgen en 104 wel. Dat is wat de 6 procent minder concreet betekent. Wat charcuterie betreft, betekent een daling van 9 procent dat 101 in plaats van 111 vrouwen op 1.000 borstkanker zullen krijgen, ook als ze allemaal charcuterie bannen.

artikel

Gezondheid

Van entrecote ga je sneller dood: feit of fabel?

Kanker, diabetes type 2, hart- en vaatziektes. De lijst van chronische aandoeningen waaraan rood en bewerkt vlees – als entrecote of preparé – gelinkt wordt, is niet min. De Wereldgezondheidsorganisatie liet uitrekenen hoeveel verstokte vleeseters daardoor mogelijk vroegtijdig het loodje leggen. Toch zijn lang niet alle wetenschappers het erover eens dat rood vlees ongezond is. Waarom is het zo moeilijk om uit te vissen of biefstuk schadelijk kan zijn voor de gezondheid? 

Sarah Vandoorne

Journalist - schrijft vooral over fairtrade en duurzaamheidslabels
Gezondheid

Meer afwisseling

We eten teveel vlees. De nieuwe richtlijn van de Hoge Gezondheidsraad adviseert om minder rood vlees en charcuterie te eten, maximum 300 gram per week, om de schadelijke gevolgen op je gezondheid en het milieu te beperken. Met een vleesconsumptie van gemiddeld 114 gram per dag overschrijdt de Belg niet alleen die hoeveelheid, hij wisselt vlees ook te weinig in voor vis, eieren of vleesvervangers. 

Om het cardiovasculair risico, darmkanker en diabetes te beperken wordt daarnaast aangeraden om ‘bewerkt vlees’, zoals ham, worst en salami, te beperken tot 30 gram per week. De andere dagen van de week kan je rood vlees vervangen door vleesvervangers, peulvruchten, vis, ei of gevogelte. Zo wordt aangeraden om 1 tot 2 keer per week vis te eten, minimum 1 maal peulvruchten en 1 tot 3 maal gevogelte, ei of plantaardige vleesvervangers

Gezondheid

Opgepast met onverhit vlees!

Rauw of onvoldoende verhit varkensvlees eten, is niet zonder gevaar. Je loopt immers het risico om hepatitis E op te lopen, een virus dat ontstekingen veroorzaakt in de lever. De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) telde tussen 2007 en 2017 21.000 besmettingen binnen de EU en stelde vast dat tijdens die periode het aantal besmettingen toenam. 

Al vertonen de meeste mensen met hepatitis E nauwelijks symptomen, toch maant de EFSA aan tot voorzichtigheid. Bij patiënten met een sterk verminderde weerstand, zoals transplantatiepatiënten, kan een infectie met hepatitis E zich immers ontwikkelen tot een chronische infectie. Symptomen zijn: vermoeidheid, lichte koorts, soms pijn in de bovenbuik, misselijkheid en geelzucht (de huid en het oogwit kleuren geel, de urine wordt donker en de ontlasting ontkleurt). 

Afval

Gezondheid

Houdbaarheid

Als je de verpakking geopend hebt, mag je rauw varkensvlees maximaal twee dagen in de koelkast en vier maanden in de diepvries bewaren. Rauw gemalen vlees, dat ook varken bevat, bewaar je best niet langer dan één dag in de koelkast en drie maanden in de diepvries. Omdat vlees zo snel bederft kan je het best bewaren op de koudste plek in de koelkast: op de onderste plank, boven de groentelade. Diepgevroren vlees kan je het best ontdooien in de koelkast, zodat bacteriën geen kans krijgen zich te verspreiden.