Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Zestig procent van de globale wijnproductie vindt plaats in de EU. De grootste wijnmakers zijn Italië (16%) van de wereldproductie), Spanje (15%) en Frankrijk (14%). Op de vierde plaats staan de Verenigde Staten (11%).
Wijnkenners die het hebben over de Nieuwe Wereld doelen op wijnlanden, zoals Chili, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
Deze grafiek toont hoeveel wijn de vijftien belangrijkste wijnlanden produceerden in 2014.
De geschiedenis van wijn gaat minstens achtduizend jaar terug, maakten wetenschappers in 2017 bekend. Een internationaal team van archeologen, botanici en chemici analyseerde potscherven, gevonden in de overblijfselen van een neolithisch dorpje in Georgië. Op enkele stalen vonden ze sporen van zuren zoals wijnsteenzuur, die voorkomen in druiven en wijn. Andere sporen die wijzen op druiven waren de overblijfselen van stuifmeel van druiven en de restanten van een fruitvlieg. Volgens hun berekeningen dateren de resten van zesduizend jaar voor de westerse jaartelling, omstreeks de tijd waarin het stuk land tussen Engeland en de rest van Europa onder water liep.
Hoe de onderzoekers weten dat er niet gewoon druiven in de kruiken zaten in plaats van wijn? Dat kunnen ze niet met zekerheid zeggen, maar de vorm van de potten maakt ze wel geschikt om een vloeistof op te slaan. Bovendien zouden druiven of rozijnen wellicht vergaan zijn zonder sporen achter te laten en fermenteert druivensap al na een paar dagen.
In België en Nederland valt jaarlijks gemiddeld tussen 700 en 900 mm neerslag. Ondanks het koudere klimaat in de Lage Landen, telen wij ook wijn. Nederland produceerde in 2016 zo’n 837.400 liter wijn en in 2017 perste België er 845.078 liter uit. Die wijn wordt bijna uitsluitend verkocht in eigen land. (De data van Nederland werden echter niet opgenomen door de FAO, zie wereldkaart boven.)
In de schaduw van ons imago als bierland kende de wijnbouw in België de laatste tien jaar een stevige groei. Wijnen van eigen bodem hoeven niet langer onder te doen voor topwijnen uit traditionele wijnlanden. Maar of de sector economisch levensvatbaar is, en wat de impact van het veranderende klimaat zal zijn, moet nog blijken.
Een kleine druivenoogst wil echter niet zeggen dat de kwaliteit ook slecht is. De druiven uit 2017 zouden immers van prima kwaliteit zijn – en de wijn dus ook. Dat wil zeggen dat de boeren meer geld kunnen vragen voor hun wijn, maar de prijsstijging compenseert hun verliezen wellicht niet.
De oudste wijnstok ter wereld groeit in Maribor, Slovenië en is rond de vierhonderd jaar oud. Jaarlijks produceert ze zo’n honderd wijnflessen, die meestal weg geschonken worden aan bezoekende staatshoofden. Op nummer twee staat de Engelse druivelaar ‘The Great Vine’, die sinds 1768 in het Hampton Court Palace groeit. Haar druiven zijn echter niet geschikt om wijn van te maken.
De oudste functionele wijngaarden liggen in de ‘Nieuwe Wereld’. De wijnstokken in de Barossa Valley in Australië dateren van rond 1850. De meeste Barossawijnen kan je enkel proeven in Australië, en sommige enkel in Barossa. In Californië in de Verenigde Staten, staan wijngaarden die al sinds 1880 in gebruik zijn.
Een team van Australische wetenschappers probeert te achterhalen of oude wijnstokken het nu écht beter doen en zo ja, waarom. Ze vergeleken de oude druivenranken uit de Barossa-vallei in Australië met jongere exemplaren. In hun eerste studie onderzochten ze enkel meetbare factoren: de groei en de voortplanting. Hun conclusie was dat oudere wijnstokken een groter gewicht aan druiven voortbrengen per meter. Dat komt niet doordat hun druiven groter zijn, maar doordat er meer zijn per tros. De wetenschappers vermoeden dat dat komt doordat oudere wijnstokken met hun uitgebreide takken- en wortelstelsel meer reserves hebben. Toch schrijven ze dat ondanks die reserves zelfs stokoude wijnstokken het niet elk jaar even goed doen. In de toekomst wil het team ophelderen wat de leeftijd van de wijnstok doet met de smaak en de samenstelling van de wijn.
Toch zijn er gelukkig steeds meer wijngaarden in handen van oorspronkelijke Zuid-Afrikanen. In 2004 brouwde de eerste vrouwelijke zwarte wijnbouwer haar eerste vintage.
De Human Rights Watch bracht in 2011 een rapport uit van de werkomstandigheden op de Zuid-Afrikaanse wijn- en fruitplantages. Dat rapport gaf geen rooskleurig beeld. De werknemers vertelden aan Human Rights Watch dat ze lange uren moesten kloppen in de brandende zon, zonder toegang tot toiletten of drinkwater. Ze moesten ook zonder degelijke beschermingskledij werken met giftige pesticiden, en dat alles voor een salaris dat tot de laagste in Zuid-Afrika behoort (in 2017 bedroeg hun loon ongeveer 45 euro per week). Als ze zich wilden verenigen tot een vakbond, werd dat vaak actief verhinderd door de werkgevers.
Volgens Human Rights Watch ligt het misbruik niet aan hoofdzakelijk de Zuid-Afrikaanse wetgeving, die streng genoeg zou zijn. Het probleem is dat ze niet nageleefd wordt, onder andere doordat er te weinig inspecteurs zijn. In West-Kaap bijvoorbeeld, zijn er 107 inspecteurs voor zesduizend wijngaarden en plantages. Bovendien zijn de inspecteurs verplicht om hun komst aan te kondigen.
Human Rights Watch schrijft dat er ook wijngaarden zijn die volledig voldeden aan de wetgeving, maar dat die eerder de uitzondering waren dan de regel. De organisatie vond zelfs twee wijngaarden waar de werknemers gedeeltelijk uitbetaald werden met wijn, een gewoonte die daar verboden is sinds de jaren 1960.
Deze grafiek toont in welke landen de grootste wijndrinkers wonen. In 2017 goot de gemiddelde Fransman wel 45,1 liter wijn naar binnen, oftewel 375 glazen. Dat was iets meer dan de doorsnee Italiaan (45 liter) en Zwitser (42,8 liter) jaarlijks drinkt. De Belgen dronken in dat jaar gemiddeld 32,1 liter per persoon en de Nederlanders 27 liter.
Droog: niet zoet.
Body: mondgevoel. Vergelijk het met het gevoel dat water geeft versus het gevoel van melk. De melk is zwaarder, minder vloeibaar (meer viskeus). In wijntermen heeft ze ‘meer body’ of is ze krachtig.
Zwaar: veel alcohol en/of suiker
Tannine: de oorzaak van het wrange gevoel in je mond als je een druivenpit eet. Wijn haalt zijn tannine uit de druiven, maar ook uit de houten vaten voor de opslag of houtsnippers die de vaten vervangen (zie additieven). Soepele wijn bevat weinig tannine, stroeve of wrange wijn veel en stugge wijn te veel.
Agressief: hard en zuur.
Sappig: zacht en fruitig
Knisperend: fris
Aards: smaken die bij een boswandeling horen. Paddenstoelen, natte bladeren, aarde.
Bouquet: geur
“Als je in de supermarkt een homo sapiens in opperste staat van verwarring wilt aantreffen, dan moet je bij het wijnschap zijn.” Dat schrijft Teun van de Keuken in De Supermarktsurvivalgids. Hoe kunnen we wijn kiezen op basis van het label en wat zegt dat over de kwaliteit? Aan de hand van zes criteria zoek ik uit of we wijn selecteren vanuit ons buikgevoel en welke marketingtrucs ons daar onbewust bij helpen.
Volgens Britse psychologen heeft matig drinken in ieder geval wel voordelen op sociaal vlak. Uit hun onderzoek bleek dat sociale drinkers meer vrienden hebben bij wie ze steun vinden dan mensen die zelden of nooit drinken. Drinkers voelen zich bovendien meer betrokken bij en hebben meer vertrouwen in de lokale gemeenschap.
Fairtradewijn deed zijn intrede in 2004 en wordt verbouwd in Zuid-Afrika, Argentinië, Chili en Libanon. Slechte werkomstandigheden en een laag inkomen maken het leven van de wijnbouwers daar moeilijk. Ook heeft elk land zijn eigen specifieke problemen. In Zuid-Afrika heerst er een grote ongelijkheid (zie boven), terwijl in Libanon de wijnbouwers die het moeilijk hebben vaak cannabis of papaver beginnen te telen.
Koop je fairtradeproducten, dan ben je er altijd van verzekerd dat de boer aan het begin van de keten minstens een op voorhand vastgelegd minimumbedrag ontvangt. Daardoor is hij bestand tegen lage marktprijzen, terwijl het bedrag wel stijgt wanneer de marktprijzen hoger liggen. Daarbovenop ontvangen de wijnbouwers ook een premie voor hun wijn. Die wordt uitgekeerd aan een coöperatie van boeren of een comité van werknemers op een plantage, die samen beslissen hoe ze het geld besteden. Ze kunnen die premie bijvoorbeeld investeren in een school of in medische voorzieningen. Fair trade legt ook regels op rond gezondheid, veiligheid en milieubescherming.
In 2017 ging er in België 497.500 liter eerlijke wijn over de toonbank, goed voor 663.500 flessen. Dat lijkt heel veel, maar is een peulenschil (0,02%) naast de totale Belgische wijnconsumptie van driehonderd miljoen flessen.
Over het algemeen heeft fair trade het leven van de arbeiders in de wijnindustrie verbeterd. Ze hebben nu toegang of een betere toegang tot onder meer gezondheidszorg, onderwijs, transport en sociale evenementen. Op fairtradeplantages worden de veiligheidsregels ook beter nageleefd. De werknemers geven ook aan dat hun relatie met de werkgever verbeterd is, omdat die hen meer naar waarde schat. Een nadeel is dat ook grote bedrijven zich kunnen laten certificeren, waardoor de kleinere boeren met hen moeten concurreren.
De Argentijnse wijnbouwers produceerden vroeger vooral goedkope tafelwijn die in het land zelf gedronken werd. Na een crisis in de jaren 1970, daalde de lokale consumptie echter sterk. De wijnbouwers moesten zichzelf heruitvinden en begonnen wijn te maken voor de export naar het buitenland. Ook vernieuwden ze hun methoden, waardoor de wijnbouw rationeler en technischer werd. Al sprongen niet alle wijnbouwers op die kar. Er ontstond een kloof tussen de boeren die verfijnde wijn produceren voor de export en degenen die vastzitten in de productie van tafelwijn. Een Deense studie rapporteert dat fair trade in Argentinië enkel goed is voor de boeren die exporteren – en het eigenlijk al goed doen. De meest kwetsbare wijnbouwers zijn er niet mee geholpen.
Het belangrijkste verschil tussen kurk en een schroefdop is dat die eerste niet helemaal luchtdicht is. Dat wil zeggen dat er lucht in en uit de fles kan, waardoor er meer oxidatie plaatsvindt. Voor volle wijnen met veel tannines, die bedoeld zijn om lang te bewaren, zou dat de smaak ten goede komen. Voor wijnen die je jong drinkt, maakt het weinig verschil.
Zelfs als de smaak hetzelfde blijft, heeft de kurk een belangrijke invloed op onze drinkervaring. Psychologen van de Universiteit van Oxford deden een experiment waarbij 140 proefpersonen identiek dezelfde wijn dronken uit een fles met kurk en uit een fles met een draaidop. Gemiddeld schatten ze dat de kwaliteit van de wijn met de kurk vijftien procent beter was dan die met de draaidop. Ook bleek die (20%) meer geschikt voor feestelijke gelegenheden en wekte die een meer (16%) feestelijk gevoel op.
