Deze website gebruikt cookies. Ik ga akkoord met de privacy policy
OK
Filter
Milieu Sociaal Gezondheid Dierenwelzijn

Hoe werkt dat, zo'n tracé?

In een tracé volg je al scrollend de weg die een product aflegt, van de teelt tot afval. In de menubalk bovenaan klik je op de verschillende stadia in het tracé om meteen te springen naar het stadium waarin je interesse hebt. 

Linksboven staan de vier categorieën Milieu, Sociaal, Gezondheid en Dierenwelzijn. Je kunt de informatie filteren op die categorieën.

Tijdens het scrollen kom je de knop 'Laad meer info over ...'. Druk daarop om alle informatie binnen een stadium te laden.

Tussen de informatieblokjes kom je ook artikels tegen waarin onze journalisten dieper ingaan op een opmerkelijk aspect binnen het tracé van het product. 

Onderaan deze pagina kun je reacties plaatsen over de informatie die je hebt gelezen. Ook op de Community-pagina vind je mogelijkheden om je mening, aanvulling, of compliment te geven.

Veel plezier met dit tracé!

sluiten

Tracé van Drinkwater

hoe werkt dit?
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn
Milieu
Sociaal
Gezondheid
Dierenwelzijn

Tracé van Drinkwater

Intro

artikel

Van bron tot kraan… of fles

Dat er schoon en veilig drinkwater uit de kraan in je keuken of badkamer komt is geen evidentie. Voordat het water in het drinkwaterleidingnetwerk terecht komt, gaat er een grondig reinigingsproces aan vooraf. Je leest hier alvast een beknopte samenvatting van het verhaal achter ons drinkwater.

Koen Vandepopuliere

Biochemicus van opleiding en schrijft als journalist over voeding en duurzaamheid.

Oorsprong

Als we de aarde bekijken vanuit de ruimte, valt haar blauwe kleur op. Die is vooral te wijten aan het vele water, dat ongeveer 75 procent van haar oppervlak bedekt.

De blauwe planeet

Naast oppervlaktewater is er ook veel onzichtbaar water op onze planeet. Deze tabel geeft aan waar water is te vinden. 

Maar liefst 96,5 procent van alle water vinden we in de oceanen, zeeën en baaien. Het is te zout om te drinken of om land mee te irrigeren. 

Dan zit nog 1,7 procent in ijskappen aan de Noord- en Zuidpool, in gletsjers en permanente sneeuwlagen. Ook daarvan kunnen we moeilijk gebruik maken, ten eerste omdat het massief ijs betreft, en ten tweede omdat weinigen het zullen zien zitten om dat in Antarctica of op de Noordpool te gaan halen. 

Nog eens 1,7 procent bevindt zich in grondwater en bodemvocht, en in oppervlaktewater zoals meren en rivieren.

Zoet is zeldzaam

Als we alle water op onze planeet zouden samenpersen tot 4 liter, zou het zoete water ongeveer 85 milliliter uitmaken, dus ongeveer een derde à de helft van een kopje. Het water dat meteen tot onze beschikking is, zou zo’n twee eetlepels omvatten. 

Een deel van dat zoetwater wordt gebruikt als drinkwater. Wereldwijd wordt daarvoor intussen vooral grondwater gebruikt. Reden is dat daarvoor niet langer genoeg oppervlaktewater van voldoende kwaliteit is te vinden.

Bron: FAO/Aquastat

Huishoudelijk, agrarisch, industrieel

Intussen is een omvangrijke infrastructuur uitgebouwd om water te onttrekken van rivieren, of van aquifers (watervoerende lagen in de ondergrond). 

We onderscheiden drie soorten wateronttrekking. Een eerste is het gemeentelijke, voor onder meer huishoudens. Een tweede soort is agrarische: denk aan irrigatie, vee en aquacultuur. Ten derde heeft ook de industrie water nodig.

Sommigen vinden dat we nog met een vierde vorm van watergebruik rekening moeten houden: deze door dammen. Denk bijvoorbeeld aan de dam van een waterkrachtcentrale: daarachter ontstaat een kunstmatig meer, waaruit water verdampt.


Bron: FAO/Aquastat
Sociaal

Meer wateronttrekking

De wereldbevolking nam de voorbije honderd jaar met een factor 4,4 toe, van 1,75 miljard mensen in 1919 tot 7,7 miljard vandaag. Het water dat zij gebruiken, nam over dezelfde periode toe met factor 7,3. De wateronttrekking nam dus 1,7 keer sneller toe dan de wereldbevolking; de voorbije decennia vertraagt die toename wel enigszins. 

Laad nog meer info over Oorsprong

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Oorsprong.

Verwerking

Bezoekers van Pukkelpop tappen gratis drinkwater.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) omschrijft drinkwater als ‘water dat geschikt is voor consumptie door de mens en voor alle huishoudelijke gebruik’. Ze heeft omschreven aan welke kwaliteitskenmerken dergelijk water moet voldoen. Het gaat over microbiologische, chemische en fysische eigenschappen.

Gezondheid

Microbiologische kwaliteit

De WHO benadrukt dat drinkwater vooral een voldoende microbiologische kwaliteit moet hebben. Er kunnen zich namelijk gevaarlijke bacteriën, virussen, protozoa (een groep eencellige micro-organismen) en parasitaire wormen in bevinden. 

Best bevat het water geen enkel micro-organisme dat de gezondheid in gevaar kan brengen. Ook zou het geen enkele bacterie mogen bevatten die aantoont dat het water op een of andere manier is bezoedeld met uitwerpselen. Een voorbeeld van een bacterie die doet vermoeden dat dit wel is gebeurd, is Escherichia coli (E. coli). Zelf zal ze zelden ziekte veroorzaken, maar ze toont wel aan dat water met fecaliën in contact is geweest. Gevolg: als bij labo-onderzoek in water E.coli wordt ontdekt, is er een toegenomen kans dat het water niet geschikt is voor consumptie door de mens. 

Wanneer E.coli of aanverwante organismen worden vastgesteld, kan het water behandeld worden met chemische ontsmettingsmiddelen, zoals chloorverbindingen.

Inwoners van West-Java, Indonesië, gebruiken water uit de vervuilde rivier voor hun dagelijkse behoeftes.
Gezondheid

Volgens cijfers van 2015 gebruiken tenminste 2 miljard mensen een drinkwaterbron die is bezoedeld met uitwerpselen. Zo’n besmet water kan ziekten verspreiden zoals diarree, cholera, dysenterie, typhus en polio. Neem alleen al diarree: wereldwijd sterven daardoor per dag ongeveer 2.000 kinderen onder de leeftijd van vijf. Het is volgens de WHO de belangrijkste oorzaak van ziekte en dood wereldwijd.

Een man wast zijn kleren in de door industrie vervuilde Bengaalse rivier Buriganga.
Gezondheid

Chemische kwaliteit

Het enorme belang van microbiologisch veilig drinkwater neemt niet weg dat ook chemische verontreiniging van water ernstige problemen kan veroorzaken. Chemische stoffen die wereldwijd vaak problemen veroorzaken zijn pesticiden, nitraten, nitrieten en lood

Nitraten en nitrieten zijn vaak te wijten aan overbemesting van landerijen, maar soms ook aan lekkende septische putten en riolen. Als zich daarvan te veel in water bevindt, kan methemoglobinemie optreden, ook wel het ‘blauwe babysyndroom’ genoemd. Vooral kinderen die met de fles worden gevoed, kunnen daar last van krijgen. Symptomen zijn onder meer kortademigheid en een huid die blauw wordt door een tekort aan zuurstof. 

Dan is er nog lood. In gebieden met agressieve of zure waters kan zich door loden leidingen een verhoogde hoeveelheid van dat metaal in water bevinden. Dat kan op lange termijn nefaste gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de hersenen van kinderen. Dat heeft negatieve gevolgen voor hun geestelijke ontwikkeling. Volwassenen kunnen er nierproblemen door krijgen en een hoge bloeddruk.

De handen van een vrouw die zijn aangetast door arsenicum in het drinkwater.
Gezondheid

Er zijn nog veel andere chemische stoffen die niet welkom zijn in drinkwater. Een belangrijke is arsenicum. Dat komt in sommige streken van nature voor, met name in Argentinië, Bangladesh, Chili, China, India, Mexico en de VS. Het veroorzaakt onder meer schade aan DNA, wat zou kunnen leiden tot kanker. Ook kan het een lager geboortegewicht bij baby’s tot gevolg hebben. Alleen al in India en Bangladesh lopen tientallen miljoenen mensen het risico op een vroegtijdige dood door water met te veel arsenicum te drinken. Ook in de Benelux kan arsenicum in water mensen ziek maken: dat kan gebeuren als je water drinkt uit een eigen put.

Laad nog meer info over Verwerking

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Verwerking.

Transport

Een watertoren in Charleroi van binnen.

Na de productie van het drinkwater, gaat het via aanvoerleidingen met grote diameter naar watertorens of reservoirs. Het drinkwater erin wordt regelmatig aangevuld, zodat ze schommelingen in het verbruik kunnen helpen opvangen.

Waterleidingen onder een openbare straat.

Leidingen

Leidingwater gaat via verdeelleidingen naar de ingang van het, bijvoorbeeld gemeentelijke, distributienet. Dat bestaat uit leidingen met kleine diameters. Die brengen het drinkwater in de straten.

Op de distributieleiding bevindt zich, dicht bij bijvoorbeeld het woonhuis van de consument, de aftakking voor de huisaansluiting

Op de aftakking komt de watermeter. De leidingen die zich ná die watermeter bevinden, vallen onder de verantwoordelijkheid van de abonnee.

Een watertoren in Zwijnaarde.

Druk op het waternet

Het water moet spontaan uit de kraan van de consumenten vloeien als die wordt geopend. Daarom moet er voldoende druk zitten op het water in het drinkwaternet. Bij sommige drinkwaterbedrijven zorgt de hoogte van het water in watertorens en hoog gelegen reservoirs daarvoor. Andere drinkwaterbedrijven regelen de druk in het distributienet met drukregelaars of door de toerentalregeling van de pompen

Sommige abonnees wonen hoog, bijvoorbeeld in een appartementsgebouw. Het risico bestaat dat het water niet tot bij hen raakt of op die hoogte nog maar zeer weinig druk heeft. Om te zorgen dat het water toch vlot naar boven raakt, kan het waterbedrijf dan hydroforen installeren. Dat zijn installaties die in een gebouw de waterleiding op voldoende hoge druk houden.

In deze video zie je hoe waterdruk wordt geregeld bij een Nederlands waterbedrijf.

Een brandweerman koppelt een brandweerslang aan een brandkraan bij het Justitiepaleis in Brussel.
Milieu

Als het brandt, koppelen de brandweerlieden hun slang aan een brandkraan langs de openbare weg, zonder dat een meter het verbruik registreert; dat is in Vlaanderen wettelijk toegelaten. Dat verbruik wordt niet gefactureerd, en is dus een verlies van centen en water voor het drinkwaterbedrijf. Een ander deel van de verliezen is te verklaren doordat sommige mensen water van het net stélen. Ook het watergebruik door de gemeentediensten en water voor het spoelen van leidingen valt niet onder gefactureerd gebruik. Maar het overgrote deel van het waterverlies is te wijten aan lekken in de leidingen.

Laad nog meer info over Transport

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Transport.

Consumptie

Bron: Milieurapport MIRA (VMM)

Drie groepen consumenten

In Vlaanderen staan de huishoudens in voor het grootste deel van het verbruik van leidingwater: 64,18 procent. De industrie staat in voor 21,83 procent, de energiesector voor 3,61 procent, de landbouw verbruikt 1,78 procent van het leidingwater, en handel en diensten 8,6 procent.

Het meeste water verbruiken we thuis in de douche.
Milieu

114 liter per dag

In 2016 bestonden de Vlaamse huishoudens uit gemiddeld 2,3 personen. Ze waren toen goed voor ongeveer 34 procent van het totale waterverbruik (exclusief koelwater, dat wordt gebruikt in bijvoorbeeld de koeltoren van een elektriciteitscentrale). Diezelfde huishoudens staan ook in voor 64 procent van het Vlaamse leidingwaterverbruik.

Een Vlaming verbruikt thuis gemiddeld 114 liter water per dag. Het grootste deel daarvan is leidingwater: 100 liter (88 procent) komt uit de kraan.

Van die 114 liter is:

  • 100 liter leidingwater
  • 11,9 liter regenwater
  • 1,7 liter grondwater
  • 0,4 liter flessenwater

De Vlaming gebruikt dit water vooral voor douche (24 liter of 21 procent), toilet (21 liter of 19 procent) en wasmachine (16 liter of 14 procent). Pas op de vierde plaats volgt het gebruik als drank en om voedsel te bereiden (11 liter of 10 procent).

Een pomp die regenwater van het dak verzamelt, zodat het voor het doorspoelen van het toilet gebruikt kan worden.
Milieu

Alternatieve waterbronnen

Grootverbruikers van leidingwater in industrie en land- en tuinbouw, maar ook huishoudens zoeken steeds vaker naar alternatieven voor het leidingwater of het ruwe water (zoals grondwater) waarvan leidingwater kan worden gemaakt. Daarvan blijven gebruiken, wordt voor hen steeds onaantrekkelijker door onder meer:

  • Oplopende kosten (zoals een grondwaterheffing).
  • Beperkingen die overheden opleggen (via milieuvergunningen) voor onder meer grondwateronttrekkingen.
  • Stimuli, zoals subsidies, door overheden die zo het (her)gebruik van ander water willen stimuleren.
  • Leveranciers van zuiveringssystemen die inspelen op de vraag. 
  • Bewustwording over de mogelijkheden tot gebruik van regenwater. 

Het aantal voorbeelden van gebruik van alternatieve waterbronnen neemt snel toe. Bijvoorbeeld zijn er fabrieken die afvalwater of brak water opzuiveren tot het geschikt is om te gebruiken als proceswater. Ook zijn er landbouwers die afvalwater van een groenteverwerkend bedrijf gebruiken om hun akkers te irrigeren, en huishoudens die hun toilet doorspoelen met regenwater.

Milieu

In dit filmpje zie je hoe ze bij Colruyt Group hun gezuiverd afvalwater hergebruiken.

Bron: Milieurapport MIRA (VMM)

Laad nog meer info over Consumptie

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Consumptie.

Afval

Milieu

Leidingwater wordt vuil en verandert in afvalwater. Daarvoor zijn zowel huishoudelijke als niet-huishoudelijke abonnees verantwoordelijk. Bij huishoudelijke abonnees verlaten grote hoeveelheden huishoudelijk afvalwater de woning via toilet, douche en bad, gootsteen van de afwas, afvoerputjes voor schrobwater. Bedrijven worden dan weer door de overheid aangemoedigd om hun afvalwater zoveel mogelijk zelf te zuiveren.

Belgische zuiveringsinstallatie
Milieu

Afvalwaterstromen

Elke waterloop is dankzij zijn zelfreinigende vermogen in staat om, tot op zekere hoogte, zelf verontreinigende stoffen af te breken. Maar de vuilvracht in ons afvalwater is vaak zo groot, dat het de grenzen van het zelfreinigende vermogen van waterlopen ver overschrijdt. Daarom is het noodzakelijk de natuur een handje toe te steken en het afvalwater te zuiveren. Dat gebeurt met een wijd scala zuiveringsinstallaties die ons afvalwater opzuiveren tot het schoon genoeg is om in beken en rivieren te worden geloosd.

Sommige woningen zijn zo ver gelegen van een riolering, dat het niet doenbaar is daarop aan te sluiten. Vlaamse en Nederlandse huishoudens in die situatie, zijn verplicht zelf hun afvalwater te zuiveren. Ze doen dat met een IBA: een Individuele Behandelingsinstallatie voor Afvalwater.

Een rietveld dat dient als alternatieve zuiveringsinstallatie.
Milieu

Rietveld

Een rietveld kan doorgaans afvalwater met een iets hogere vuilvracht opvangen en verwerken dan een IBA. Het kan bijvoorbeeld het afvalwater aan van een groot gezin, of van enkele tientallen of zelfs honderden personen, dus ook van een hotel

Een voorbeeld is het infiltratierietveld. Stel, het afvalwater wordt tweemaal daags op het rietveld verdeeld, en sijpelt verticaal naar beneden. Hierbij passeert het de wortelzone van het rietveld. Rondom de wortels bevinden zich veel micro-organismen. Die voeden zich met de verontreinigingen in het afvalwater. Uiteindelijk wordt het gezuiverde water langs de afvoerbuizen geloosd in het oppervlaktewater. 

Een membraanbioreactor (MBR).
Milieu

Membraanbioreactor

Ook een membraanbioreactor kan een grotere vuilvracht aan dan een IBA. Centraal hierbij staan membranen: filters met zeer kleine gaatjes die vuil tegenhouden. Wegens de vaak hogere kostprijs per hoeveelheid behandeld water wordt dit niet erg vaak gebruikt voor de zuivering van stedelijk afvalwater. Soms wordt het systeem ingezet als er weinig plaats is: een membraanbioreactor kan dan een alternatief zijn voor een klassieke, vaak heel grote rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Laad nog meer info over Afval

Een ogenblikje ...
We laden meer info over Afval.

Bronvermeldingen