Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Wie in Vlaamse en Nederlandse bossen, velden en tuinen bessen wil plukken, gaat beter voorbereid op pad. Niet alle bessen zijn eetbaar. In het antigifcentrum komen jaarlijks honderden oproepen binnen. Levensgevaarlijke bessen vind je bij ons niet, maar deze venijnige wildgroeiers en tuinplantenkunnen je spijsvertering wel ernstig overhoop halen naarmate je er meer van eet: laurierkers (Prunus Laurocerasus), Japanse broodboom (Aucuba Japonica), hulst (Ilex aquifolium), lijsterbes (Sorbus aucuparia), meidoorn (Crataegus), vlakke dwergmispel (Cotoneaster), vuurdoorn (Pyracantha coccinea), zuurbes (Berberis vulgaris).
Archeologische vondsten in Nederland en België wijzen erop dat de blaadjes en bessen van wilde meidoorn al 5.500 tot 3.300 jaar voor onze jaartelling in onze streek tot medicijnen werden verwerkt. Er bestaan meer dan 500 soorten meidoorn, waarvan er twee bij ons voorkomen. Als je meer dan tien bessen van de meidoorn eet, kan je buikpijn krijgen. Daarom staan ze op de zwarte lijst van het antigifcentrum. Hier is wildpluk van meidoorn een niche, maar in Spanje, Servië, Iran en China worden ze wel voor consumptie geplukt en verkocht.
Wist je dat... de gifpil waar Hitler in zijn bunker aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vermoedelijk aan stierf bessenextract bevatte? Naast het rattenvergif strychnine zat er ook atropine in. Dat verlammingsmiddel wordt uit wolfskers en andere nachtschadeplanten gewonnen en werd eerder al gelinkt aan Romeinse samenzweringen en middeleeuwse hekserij.
Een bes ademt stikstof in en zuurstof uit en verliest vocht, ook na de pluk. Daarbij komt energie en waterdamp vrij waardoor de vrucht zacht wordt en sneller gaat schimmelen. Dat doen bessen trouwens veel sneller dan ander fruit, zelfs als ze in de beste omstandigheden zijn geteeld en geplukt. Verkoeling, behandeling met fluwelen handschoentjes en verluchting zijn essentieel om ze zo lang mogelijk vers te houden.
Frambozen blijven het minst lang vers omdat ze van alle fruit de hoogste ademhalingsintensiteit hebben en dus het snelst verouderen. Daarom moet de boer ze eens geplukt binnen de twaalf uur koel zetten. Elk uur dat hij daarmee wacht, zijn ze daarna een dag minder lang houdbaar. Het ras Tulameen is bij ons het populairst omdat het van alle rassen het langst houdbaar is.
Sommige bessen, zoals vlierbes, veenbes, kruisbes en aalbes, zijn rijk aan pectine, het natuurlijke bindmiddel dat confituur smeerbaar maakt. Traditioneel wordt confituur (of jam in Nederland) gemaakt door vruchten in een koperen pan te stoven met suiker en citroensap en af te koelen zodra de brei de juiste smaak en structuur heeft. Suiker zorgt voor de smaak, is een bewaarmiddel en transformeert de brei in gel door water aan het fruit te onttrekken. Het zuur van de citroenen neutraliseert de pectine zodat de confituur niet te dik wordt. Om confituur van pectine-arm fruit zoals bosbessen en frambozen te maken, moet je ze met appels stoven of een zelfgemaakt pectine-extract van gedroogde appels. Zo maken we bij ons al sinds de middeleeuwen bessenconfituur, dankzij kruisvaarders die de methode uit het Midden-Oosten meebrachten.
Veel confituur wordt meteen na de bereiding ingemaakt (geweckt) in een glazen pot die met een rubber weckring en metalen hendeltje hermetisch is afgesloten. Zo kan je confituur, en bessen, jaren bewaren. Deze ambachtelijke confiturerie in Durbuy maakt nog op de oude wijze wilde Ardense bessenconfituur en laat je zelf ook meehelpen.
Tegenwoordig wordt kant-en-klaar geleipoeder gebruikt om confituur te maken. Dat bestaat uit suiker, industriële pectine en citroenzuur en versnelt het kookproces.
Op industriële schaal worden bessen na sortering en reiniging tot drie keer gepasteuriseerd door ze of in een grote open pan op 100 °C of in een afgesloten kookvat tussen de 65 °C en 80 °C in te koken en meteen af te koelen op 0 °C. Bij vacuüm stoven gaan minder aroma’s verloren. Extra aroma en kleurstof worden tijdens het pasteurisatieproces toegevoegd. Vervolgens wordt de confituur verpakt in gesteriliseerde bokaaltjes en hermetisch afgesloten zodat schimmels en bacteriën geen vrij spel krijgen.
De omstreden bewaarmiddelen benzeencarbonzuur (E210) en natriumbenzoaat (E211) die soms in fruitsap en frisdrank zitten, worden gemaakt van natuurlijk antibacteriële stoffen in bessen. Dat ze van een natuurlijk product vervaardigd zijn, maakt ze niet automatisch gezond. Britse onderzoek toont aan dat benzeencarbonzuur dat in contact komt ascorbinezuur (E300), een andere naam voor vitamine C, benzeen vormt, een stof die gelinkt wordt aan kanker, ADHD, levercirrose en Parkinson. De chemische reactie treedt nooit op tussen de natuurlijke zuren en vitamine C die in verse bessen zitten.
Wetenschappers zijn het oneens over hoeveel blootstelling aan benzeen nu echt schadelijk is voor je gezondheid. Daarom zijn E210 en E211 niet verboden, wel is de internationale limiet op benzeen in frisdrank wettelijk vastgelegd (10 µg/kg). Die van het Belgische Voedselagentschap (FAVV) is met 1 µg per kilogram veel voorzichtiger. In de praktijk worden ze in frisdranken steeds vaker vervangen door minder schadelijke alternatieven, zoals sorbinezuur. Je zal ze ook bij ons niet gauw op het voedingslabel terugvinden.
In het Tracé van de aardbei ontdekten we dat de roze kleur in aardbeien- en frambozenijs afkomstig is van cochenilleluizen uit Peru, maar hoe zit het met blauw in bosbessensmaak? In het beste geval komt het pigment uit bessenconcentraat of rode kool.
In blauwe snoepjes en gesuikerde drankjes met blauwe bes zit soms een briljantblauw pigment uit steenkool en petroleum (E133) of blauwpaars indigokarmijn (E132), de synthetische variant van natuurlijke textielverf uit een Indische plant die de spijkerbroek wereldberoemd maakte. Hoewel ze beide officieel zijn toegelaten, mits de limiet wordt gerespecteerd, kom je deze kleurstoffen in Europa nauwelijks nog tegen. Fabrikanten gebruiken vaker plantenextracten als kleurstof. Zo worden de bekende groene snoepkikkertjes en blauwe smarties gekleurd met spirulina, een microalg.
Sleedoornbessen bevatten giftige, maar ook geneeskrachtige stoffen. Dat wist Ötzi, de bekende gemummificeerde ijsman, 5.300 jaar geleden al. In de medicijntas die hij op zijn tocht door de Italiaanse Alpen bijhad, vonden wetenschappers in 1992 een handvol gedroogde sleedoornbessen. Die gebruikte hij waarschijnlijk als medicijn. Uit recent onderzoek blijkt dat hij last had van ouderdomskwalen en spijsverteringsproblemen. Volgens sommige studies kunnen sleedoornbessen een ontstekingsremmende, antibiotische, bloeddrukverlagende en antivirale werking hebben.
Verschillende stoffen in bessen (o.a. foliumzuur, vitamine C, flavonoïden en anthocyanen) hebben een bewezen werking als antioxidant. Ze vertragen een chemisch reactieproces dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van vrije radicalen. Die tasten onze cellen aan waardoor bijvoorbeeld kanker, hartziekten en alzheimer ontstaan.
Dit diagram vergelijkt de concentratie actieve antioxidanten per molecule in 100 gram bessen met die van andere voeding die hoog scoort in de internationale ORAC-ranglijst. Die is samengesteld op basis van resultaten uit proefbuismetingen naar de opname van vrije radicalen door alle aanwezige stoffen in elk voedingsproduct. De ORAC-lijst geeft een idee van de hoeveelheid actieve stoffen in de bessen, maar wordt intussen niet meer gebruikt (zie artikel).
De açai of incabes, schisandra, aronia, goji (wolfsbes), exotische superbessen zijn wereldwijd aan een voorzichtige opmars bezig. Bij ons blijft het nog beperkt tot een nichemarkt, maar ze worden wel populairder. Uit een rondvraag van het populaire Nederlandse vrouwenmagazine 24woman bij 166 lezers gaf 1 op 3 aan dagelijks superfoods als açaibessen te eten omwille van hun gezondheidsimago, vooral in smoothies en yoghurt. Açai neemt bijvoorbeeld zoals je in de grafiek hierboven kan zien meer vrije radicalen op dan frambozen, blauwe bessen en bramen, maar of ze daarom gezonder zijn dan ander fruit of chronische ziekten als kanker en hart- en vaatziekten voorkomen, is niet afdoende bewezen. Ineens veel bessen eten, voorkomt deze ziekten niet automatisch.
Onderzoek naar het zogenaamde wondereffect stoot op dezelfde methodologische beperkingen als studies naar antioxidanten in bessen en andere voeding in het algemeen. Wat werkt in een proefbuis of op ratten heeft niet noodzakelijk hetzelfde effect in je lichaam. Vaak moet je honderden besjes eten om het effect te voelen. Een heel hoge dosis, in supplementen bijvoorbeeld, kan schadelijk zijn. Zo is bij extreem hoge inname van bètacaroteensupplementen, het antioxidant dat gojibes oranje maakt, bewezen dat het misselijkheid en hartziekten in de hand werkt in plaats van voorkomt.
Het antioxidant dat frambozen en blauwe bessen hun typische kleur geeft, anthocyaan, zou werken als als ontstekingsremmer en de cholesterol verlagen. Omdat het rechtstreeks via het bloed wordt opgenomen, bereikt het plaatsen waar andere stoffen niet bij kunnen, zoals je hersenen. Flavonoïden zoals anthocyaan verrichten er nuttig werk, concludeert een Britse overzichtsstudie die de resultaten van verschillende onderzoeken naar hun effect vergelijkt. Ze zorgen bijvoorbeeld voor een betere bloedcirculatie in de prefrontale cortex, die emoties en het kortetermijngeheugen regelt. Of anthocyaan daarom ook preventief werkt tegen neurologische ziekten als chronische depressie en dementie, is nog niet bewezen.
Veel onderzoek naar de gunstige werking van bessen op de hersenen focust op de blauwe bes, vermoedelijk omdat ze populair is. Zo ondervond een team klinische psychologen een positief effect op de gemoedstoestand van kinderen en jonge mensen na het drinken van sap van wilde blauwe bessen. Twee uur na inname gaf de controlegroep die het sap dronk op een meerkeuzevragenlijst zelf aan zich beter in hun vel te voelen dan de groep leeftijdsgenoten die een placebo kreeg. Hoewel een placebo-effect werd uitgesloten, geeft deze studie geen wetenschappelijke verklaring voor de oorzaak van het effect. We weten dus niet welke stofjes in bessen daarvoor verantwoordelijk zijn. De onderzoekers verwijzen naar andere studies over de rol die flavonoïden spelen op oxidatieve stress, een van de grootste oorzaken van depressie, maar zeggen zelf dat meer onderzoek nodig is om die hypothese kracht bij te zetten.
Een andere experimentele studie die dertig jaar lang 16.000 Amerikaanse vrouwen boven de zeventig volgde, merkte dat het kortetermijngeheugen van vrouwen die meer bessen aten 2,5 jaar later begonnen af te takelen dan bij vrouwen die er weinig aten. De deelnemers moesten om de vier jaar een vragenlijst invullen over wat ze vaak aten en werden tweejaarlijks aan neurologisch onderzoek onderworpen. Wel is niet duidelijk in hoeverre het verschil in levensstijl heeft meegespeeld noch welke bessen het grootste effect hadden, omdat er in de enquête geen onderscheid werd gemaakt. Wie veel bessen eet, eet waarschijnlijk in het algemeen gezonder.
Romeinse vrouwen blaadjes van wilde frambozen- en bramenstruiken gebruikten als medicijn tegen pijnlijke maandstonden en sneller herstel na de bevalling? Pas recent hebben wetenschappers de link gelegd met tannine of looizuur, het stofje in rode wijn, bessen en druiven dat je mond droog maakt en de celwand van bloedvaten doet samentrekken.
Wist je dat ... mirakelbessen (Synsepalum dulcificum) echt bestaan, in West-Afrika? Ze hebben dan misschien wel geen wondereffect op je gezondheid, in je mond voltrekt er zich wel een mirakel. Er zit immers een molecuul in dat zich aan je smaakpapillen bindt waardoor zuur en bitter voedsel tot twee uur na het eten zoeter smaakt.
Uit bovenstaande studies conclusies trekken dat je gelukkiger wordt en langer jong blijft van meer blauwe bessen eten, is te kort door de bocht. In Europa mag je dit soort gezondheidsclaims ook niet zomaar in reclame of op het etiket vermelden. Dat is ook de reden waarom het onderzoek naar het gezondheidseffect van bessen vaak mee gesponsord wordt door grote teeltbedrijven of fabrikanten van afgeleide producten. Hoe meer wetenschappelijk bewijs, hoe groter de kans dat het gezondheidsimago van bessen ook in de winkel consumenten bereikt.
Een overzicht van de voornaamste regels:
Vitamines, mineralen en vezels waar bessen rijk aan zijn, worden geklasseerd onder voedingsclaims. De regels zijn iets soepeler dan voor gezondheidsclaims. Voor je op het etiket mag vermelden dat een product ‘rijk is aan…’, moet een minimumhoeveelheid van die stoffen in het product aanwezig zijn. Hoeveel precies moet de consument ook duidelijk op het etiket kunnen lezen. Niet iedereen houdt zich daaraan, blijkt uit een recente steekproef van de Nederlandse consumentenbond bij acht populaire superfoods in Nederlandse supermarkten, waaronder açaibessen.
Om de consument tegen misleiding te beschermen, moet een gezondheidsclaim over voeding meetbaar en wetenschappelijk bewezen zijn. Generieke uitspraken die zo breed zijn dat je ze niet kan bewijzen – zoals ‘Blauwe bessen zijn goed voor de gezondheid’ – zijn uit den boze.
Er is een lijst van termen die zijn goedgekeurd door de Europese voedselwaakhond. Dat zijn claims over specifieke stofjes in voeding waarvan het gezondheidseffect is bewezen. Daarin worden de termen ‘antioxidant’ of ‘superfood’ beschouwd als niet-specifieke gezondheidsclaims. Dat betekent dat je ze wel op het etiket of in reclame mag gebruiken, op voorwaarde dat je de claim concreet maakt met een bewezen voorbeeld van het effect (bv.: vitamine E beschermt de cellen tegen oxidatieve stress) en enkel refereert naar het stofje waarop je claim betrekking heeft (dus niet ‘blauwe bessen beschermen de cellen tegen oxidatieve stress’).
Suggereren dat antioxidanten of vitamines in bessen preventief werken of bepaalde ziekten genezen, zelfs al is dat bewezen, is op voedingsproducten verboden. Dat mag enkel bij geneesmiddelen, die aan nog strengere regels zijn onderworpen.
Wel mag je verwijzen naar wetenschappelijk onderbouwde studies, al zijn dat net als de term ‘antioxidant’ niet-specifieke gezondheidsclaims en moet je concreet verwijzen naar het specifieke stofje waar de studie over gaat. Ook mag je geen oorzakelijk verband trekken als dat in de studie zelf niet is bewezen.
Antioxidanten in bessen blijken ook nuttig te zijn in de behandeling en preventie van kanker, al staat het onderzoek nog in zijn kinderschoenen. Zo stelde een Amerikaans lab in-vitro kankercellen van patiënten met baarmoederhalskanker bloot aan gammastraling (radiotherapie ter behandeling van borstkanker), een extract van een hoge dosis blauwe bessen en een combinatie van de twee. Bij patiënten die een combinatie kregen, was zeventig procent van de kankercellen verdwenen. Bij de rest was dat maar twintig procent. De onderzoekers besloten dat de anthocyaan uit de bessen de groei van kankercellen tegenhoudt en de genezing van de beschadigde, gezonde cellen na bestraling versnelt.
Een Fins team stelde een gelijkaardig effect vast bij een sterk anthocyaan dat in hoge concentraties aanwezig is in wilde zwarte en blauwe bessen. Het versnelt de activering van een enzym dat de ontwikkeling van darmkanker voorkomt en vertraagt. Die informatie helpt om geneesmiddelen die de functie van dit enzym regelen op punt stellen.
Bessen worden aanbevolen in een evenwichtig dieet omdat ze caloriearm en rijk zijn aan mineralen, vitamines, en vezels. Deze tabel geeft een overzicht:
Wie genoeg gojibessen vol antioxidanten eet, gaat het eeuwige leven tegemoet. Althans, zo lijkt het als je sommige enthousiastelingen hoort preken. Maar wat zijn antioxidanten eigenlijk? En kan je er ook te veel van binnenkrijgen?
Ons lichaam veranderde niet mee met de sterke veranderingen in ons voedingspatroon de voorbije decennia. Aanhangers van het paleodieet eten daarom enkel nog noten, vis, vlees en bessen. Het effect van het dieet op je gezondheid is nog onvoldoende bewezen. Wel wijst wetenschappelijk onderzoek uit dat wie genoeg fruit en groenten eet – meer dan 390 gram per dag – een lagere cholesterol heeft en minder risico loopt op hartziekten en diabetes type 2.
Bessen zijn rijk aan vitaminen, mineralen en vezels die bijdragen tot een goede gezondheid, al zijn ze daarin zeker niet uniek. Genoeg variatie en dagelijks twee à drie porties van 125 gram fruit eten is de officiële richtlijn. Groenten door fruit vervangen is ook geen goed idee omdat ze andere nuttige stoffen bevatten.
Binnenkort kan je uit een prikje bloed naast je genetische afkomst ook je genetische voedingsprofiel in een lab laten uitzoeken. De eerste testkits worden door een team onderzoekers aan de universiteit van Maastricht en experts uit de Nederlandse voedingsindustrie ontwikkeld. De manier waarop je lichaam met voeding omgaat, een snel of traag metabolisme bijvoorbeeld, is net als je gevoeligheid voor chronische ziekten als diabetes, Alzheimer en zelfs borstkanker deels erfelijk bepaald. De kits zijn bedoeld om je op een wetenschappelijk verantwoorde manier te helpen een evenwichtig dieet op maat samen te stellen dat jouw genetisch profiel het best beschermt.
Voedselgenomics, de relatief nieuwe wetenschap achter de kits, onderzoekt de missing link tussen beide door het effect van antioxidanten in fruit te testen op het DNA van mensen die genetisch op elkaar lijken. Elk profiel heeft baat bij andere combinaties antioxidanten. Zo ontdekten de Nederlandse onderzoekers dat het effect van antioxidanten na een maandkuur op sap van blauwe bes en appel bij mensen met een traag metabolisme veertig procent meer aanwezig was dan voor ze aan de kuur begonnen. Bij de andere deelnemers met een snel metabolisme was er nauwelijks een verschil. Die hebben vermoedelijk baat bij andere combinaties. Het onderzoek focust voorlopig nog op de gezondheidsbevorderende werking van bessen, maar test ook ander fruit.
Dit soort onderzoek is in Europa, en zeker in Vlaanderen en Nederland, zeldzaam. Dat komt volgens de onderzoekers waar Eos Tracé mee sprak omdat studies gefocust op combinaties van voedingsstoffen en antioxidanten in voeding moeilijk sponsors vinden. Het is voor de voedingsindustrie en farmaceutische bedrijven, die vaak belangrijke sponsors zijn, commercieel niet interessant omdat ze hun product of medicijn niet kunnen pushen. Wetenschappelijk onderzoek is duur en de regels rond voedings- en gezondheidsclaims in Europa zijn streng. Het idee om samen met experts uit de voedingsindustrie een testkit te ontwerpen is een manier om een brug te slaan tussen wetenschap, de voedings- en gezondheidsindustrie en de consument.
Bessen zijn vitamine C-bommetjes. Die vitamine is cruciaal voor de opbouw en het onderhoud van ons lichaam, van de bloedvaten tot de spieren. Het is ook een antioxidant dat de aanmaak van witte bloedcellen versnelt, de belangrijkste soldaatjes van ons afweersysteem die ons tegen ziekten helpen beschermen.
Deze tabel vergelijkt de hoeveelheid vitamine C in enkele bessen met andere groente- en fruitsoorten. In één portie zwarte bessen zit twee keer meer vitamine C dan je dagelijks nodig hebt (110 mg). Toch is het beter om een regenboog van 250 gram fruit en 300 gram groenten te eten in plaats van te focussen op de rijkste bronnen. Zo heb je niet alleen genoeg vitamine C binnen, maar ook andere nuttige stoffen. Andere bessen moeten het wel afleggen tegen aardbeien, sinaasappels, broccoli en boerenkool.
Een bakje bessen van 150 gram bevat bijna aan de helft van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vezels (30 gram) - al eten weinigen op een dag tijd zo’n hele bak op. Vezels zijn een vorm van koolhydraten die onze darmen niet verteren. Ze leveren er nuttig werk om je stoelgang en darmflora gezond te houden. Ze zijn veel belangrijker dan we lang dachten, wijst een recente overzichtsstudie uit. Wie genoeg vezels eet, heeft een lagere bloeddruk, gewicht en cholesterol en loopt zelfs dertig procent minder kans op diabetes type 2, darmkanker en hartziekten.
Deze grafiek vergelijkt de hoeveelheid in een portie bessen met andere vezelrijke toppers. De groene kiwi, die normaal wordt aanbevolen tegen constipatie, scoort in vergelijking met bessen en zelfs pastinaak opvallend laag.
Amerikaanse onderzoekers stelden vast dat bessen net zo gezond zijn uit de diepvries als vers. Diepvriesbessen verwerkt tot confituur bevatten wel zeventig procent minder antioxidanten. Ze tot sap persen en pasteuriseren, bekoop je met dertig procent minder vitamine C en anthocyaan. Bovendien gaan vezels verloren die essentieel zijn voor je darmflora. In sap zijn meestal de vezels die in bessen zitten verdwenen, zelfs als je er met een slowjuicer het sap uithaalt. Dat kan je oplossen door zelf verse of diepvriesbessen te pureren tot een smoothie. Dan blijven de vezels er wel inzitten. Wel gaat het volle gevoel dat je van vezels krijgt verloren omdat je niet moet kauwen wat zorgt voor een verzadigingsgevoel, tenzij je smoothies uitlepelt.
Op en in fruit kunnen resten van bestrijdingsmiddelen achterblijven. Dat geldt ook voor biofruit, al gaat het in dit geval natuurlijk over biologische in plaats van chemische bestrijdingsmiddelen, en zeker in bessen die gevoelig zijn voor schimmels en bacteriën. Zo komen blauwe bessen voor op de Amerikaanse Dirty Dozen’ lijst, de twaalf gewassen met de meeste pesticideresten. Wat Europa in Europa verkocht wordt, is onschadelijk voor je gezondheid, zolang de wettelijk vastgelegde limiet niet wordt overschreden.
Tenzij je ineens kilo’s bessen eet, is de kans dat je echt ziek wordt in Europa miniem, al is dat niet altijd waterdicht. In 2017 waren Chinese gojibessen door de mazen van het net in Nederlandse winkelrekken geglipt. De Nederlandse voedings- en warenautoriteiten (NVWA) hadden uit testmonsters op die goji’s tachtig keer meer pesticiden teruggevonden dan wettelijk toegestaan, waaronder het kankerverwekkende propagiet dat al lang in Europa verboden is. En toch kon je ze in Nederland kopen, wat normaal gezien niet de bedoeling is.
Toen het rapport van de NVWA uitlekte, werden de bessen wel uit de rekken gehaald. Er zijn geen meldingen bekend van consumenten die ziek zijn geworden. Sindsdien gelden in de hele Europese Unie verstrengde regels voor gojibessen en worden ze overal als risicogroep behandeld. De voorbije twee jaar liet de Belgische voedselwaakhond (FAVV) bijvoorbeeld meerdere ladingen goji’s uit China bij ons uit de handel nemen omdat ze te veel pesticiden bevatten die schadelijk zijn voor de gezondheid.
Wassen met water of azijn helpt niet tegen pesticiden. Die zijn gemaakt om buien te doorstaan. Je krijgt er wel vuil en stof mee weg alsook bacteriën en virussen, waar bessen extra gevoelig aan zijn. Dat geldt ook voor diepvriesbessen, omdat virussen zoals het norovirus en hepatitis A niet dood gaan door invriezen. Op wilde bessen kunnen dan weer parasieten achterblijven, zoals de eitjes van de lintworm die worden afgezet als vossen en andere wilde dieren tussen de struiken hun behoefte doen. Je wast bessen best net voor je ze opeet. Zo beschadig je de dunne schil niet en vormen ze geen schimmels in de koelkast.
Bessen kun je tot drie dagen in de koelkast (op 4 °C) bewaren, als je vermijdt dat ze vochtig of geblutst raken. Leg ze daarom gespreid op een bord in keukenpapier of in een papieren zak. Wassen en steeltjes verwijderen doe je best pas vlak voor je ze wil opeten. Je kan ze ook in een afsluitbaar bakje of plastic zak invriezen voor later, al verliezen ze dan hun vorm. Om te voorkomen dat ze verkleuren en hun smaak verliezen, kan je ze voor het invriezen met citroensap of suiker besprenkelen. Op kamertemperatuur zijn ze het lekkerst, maar hoogstens een dag houdbaar.
