Waarom lijkt iedereen tegenwoordig voedselintoleranties te hebben?

Wat zijn voedselintoleranties?

Voedselintoleranties zijn reacties op het eten van voedsel, in normale hoeveelheden, waarbij het immuunsysteem niet betrokken is. Ze zijn heel anders dan voedselallergieën, waarbij het lichaam een immuunreactie ontwikkelt tegen een voedingsmiddel dat het lichaam binnenkrijgt of zelfs maar op de huid komt. Deze immuunreactie verloopt zeer snel (binnen twintig minuten tot twee uur) en maakt chemische stoffen vrij die de ademhaling, het maagdarmkanaal en het hart van de persoon kunnen aantasten.

Veel voorkomende voedselallergieën zijn onder meer eieren, pinda's, tarwe en schaaldieren. Allergieën verschillen van intoleranties in die zin dat de ernstigste allergieën anafylaxie veroorzaken: ernstige allergische reacties die levensbedreigend zijn.

De mechanismen achter voedselintoleranties kunnen sterk variëren. Een veel voorkomend mechanisme is wanneer mensen enzymen missen die nodig zijn voor het afbreken van voedingsstoffen.

Bij een van de meest voorkomende voedselintoleranties, lactose-intolerantie, hebben mensen een gebrek aan het enzym "lactase", dat wordt gebruikt om dit koolhydraat dat van nature in melk en sommige andere zuivelproducten voorkomt, af te breken. Lactose wordt in de dunne darm afgebroken tot glucose en galactose, en vervolgens opgenomen.

Zonder lactase blijft lactose in de darm, waar het water aanzuigt uit de bloedtoevoer om de hoeveelheid lactose te verdunnen. Aanvankelijk leidt dit tot diarree, en wanneer de lactose in de dikke darm terechtkomt, wordt ze gefermenteerd door de bacteriën in onze darmen, wat resulteert in gasvorming met een opgeblazen gevoel, pijn en ongemak in de buik tot gevolg.

Andere voedselintoleranties als gevolg van een gebrek aan enzymen zijn intoleranties voor histamine en cafeïne. Sommige mensen zijn niet in staat histamine af te breken, dat voorkomt in rode wijn, sterke en blauwe kazen, tonijn, tomaten en varkensvleesproducten. Dit kan leiden tot symptomen als jeuk, rode blosjes op de huid, buikpijn, misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn en migraine. Op dezelfde manier kunnen mensen ook gevoelig zijn voor cafeïne (te vinden in koffie en cacao).

Voedselintoleranties zijn ook verschillend van auto-immuunreacties, zoals bij coeliakie. In dit geval ontwikkelen mensen een auto-immuunreactie in de dunne darm op een eiwit in tarwe dat gluten wordt genoemd. De auto-immuunreactie beschadigt ook de darmvlokken, de kleine vingervormige structuren die alle voedingsstoffen opnemen.

Veel mensen die maag- en darmklachten krijgen als reactie op tarweproducten denken dat ze coeliakie hebben. Het kan echter zijn dat ze gevoelig zijn voor fructaan, een type koolhydraat in tarwe. Fructaan is een natuurlijk fermenteerbaar koolhydraat en een "FODMAP" - wat staat voor Fermenteerbare Oligo- Di- Monosachariden en Polyolen, een groep voedingsstoffen die gevoeligheid kunnen veroorzaken.

Net als in het geval van lactose (dat ook een FODMAP-koolhydraat is), zijn sommige mensen niet in staat grote hoeveelheden fructanen (die ook in uien en knoflook voorkomen) op te nemen. Net als lactose veroorzaakt dit diarree, en vervolgens fermenteren de bacteriën in de dikke darm het fructaan, wat gasvorming, buikpijn en ongemak veroorzaakt.

Nemen voedselintoleranties dus toe?

Hoewel het lijkt alsof voedselintoleranties toenemen, hebben we geen goed bewijs dat dit echt het geval is. Gegevens over daadwerkelijke aantallen ontbreken, misschien omdat voedselintoleranties over het algemeen niet leiden tot de eis om medicijnen te nemen of dringende medische behandeling te zoeken.

Een rapport uit 2009 suggereert dat ongeveer 20% van de bevolking een of meer voedselintoleranties heeft, zonder duidelijke verandering sinds 1994. Een recenter onderzoek uit 2020 naar zelfgerapporteerde intoleranties bij internetgebruikers gaf ongeveer 25% van de bevolking aan.

De waargenomen toename kan te wijten zijn aan tal van andere factoren. Sommige mensen kunnen zelf een voedselintolerantie vaststellen op basis van goedbedoeld maar misleidend gezondheidsadvies van familie en vrienden. Daarnaast kunnen mensen medische symptomen ten onrechte toeschrijven aan voedingsmiddelen die zij hebben gegeten. Dankzij Dr. Google zijn we ook steeds beter in staat om zelf een diagnose te stellen. In andere gevallen kunnen dieetwensen ethische keuzes over voedsel weerspiegelen.

We weten allemaal van het bijwonen van sociale evenementen met eten hoe vaak we onze dieetwensen moeten doorgeven. Dit draagt ook bij tot de normalisering van voedselintoleranties, in vergelijking met zelfs een decennium geleden. Voorheen zwegen mensen of vermeden ze gewoon hun problematische triggervoedsel te eten op evenementen.

Een andere factor kan zijn dat er in Australië, waar ik mijn onderzoek doe, meer mensen van verschillende etnische afkomst wonen, van wie sommigen genetisch meer kans hebben op een intolerantie.

Als je vermoedt dat je een voedselintolerantie hebt, kun je dat het beste laten vaststellen door een arts, om er zeker van te zijn dat je niet een mogelijk ernstig medisch probleem over het hoofd ziet. Ook kan het zijn dat je onnodig een bepaalde voedselgroep vermijdt en essentiële voedingsstoffen mist die nodig zijn voor een optimale gezondheid.

Dit artikel is een vertaling van The Conversation. De auteur is Evangeline Mantzioris (University of South Australia).