Tracés
Artikels
Community
Zoeken
Ook je steentje bijdragen?
Word lid
word lid
Is dit voedingsproduct ethisch ingekocht? Is het gemaakt op basis van duurzame praktijken? Welke weg heeft het afgelegd? Je mag dan nog zoveel informatie opzoeken als je wilt, uiteindelijk moet je er toch maar op vertrouwen dat producten zijn wat ze beweren te zijn. Dat is een probleem. Maar misschien niet lang meer, dankzij blockchain.
Een paar jaar geleden maakten cryptovaluta's zoals Bitcoin en Ethereum furore. Ze spraken erg tot de verbeelding: die digitale valuta's vallen buiten het gezag van regeringen of banken en geven ons de macht om ons geld weer in eigen handen te nemen. Maar de toepassing van de technologie achter cryoptogeld overstijgt de fincanciële sectore. Tal van andere mogelijkheden staan voor de deur, onder andere in de voedingsindustrie. Deze technologie, 'blockchain' genoemd, zou kunnen zorgen voor veel meer transparantie in ons voedselsysteem.
Door de enorme omvang en complexiteit van de toeleveringsketen zijn gevallen van voedselfraude en menselijke fouten schering en inslag. Dat schaadt het vertrouwen van de consument, die zich afvraagt: 'Waar komt mijn voedsel eigenlijk vandaan?'. Een berucht voorbeeld was het Britse paardenvleesschandaal in 2013, waarbij paardenvlees met rundvlees werd gemengd in lasagne die in supermarkten werd verkocht.
Maar wat als we de hele geschiedenis van een product konden inkijken, met alle details over de productie, de verwerking en het transport, van het veld tot in de winkelrekken? Blockchaintechnologie maakt zulke verregaande transparantie nu mogelijk. Gewoon door even een QR-code te scannen met je smartphone zou je alle informatie kunnen opvragen. Je zou de herkomst en het hele traject van elk product in detail kunnen nagaan om zo een geïnformeerde beslissing te nemen: mag het product mee naar de kassa, of gaat het onverbiddelijk terug het rek in? Cruciaal daarbij is dat je weet dat je die gegevens ook echt kunt vertrouwen, want ze zijn afkomstig van alle partijen in de toeleveringsketen, niet alleen van de producent.
Met zoveel bewegende onderdelen in het voedselsysteem is het vertrouwen momenteel over de hele sector versplinterd. Blockchain kan openlijk de hele geschiedenis van een product online opslaan, waardoor we elke beweging die ons voedsel ooit heeft gemaakt, van het veld tot op ons bord, kunnen traceren. Dit biedt ongeziene inzichten in de herkomst van ons voedsel: waar en door wie is het geteeld en verwerkt? Dankzij deze toegenomen transparantie kunnen we allemaal beter geïnformeerde beslissingen nemen over wat we kopen en wat we eten.
Er zijn niet alleen voordelen voor de consument: ook verkopers kunnen veel baat hebben bij het gebruik van blockchain. Een belangrijke troef van voedingsbedrijven is immers het imago van hun merken. De voorbije jaren zijn consumenten steeds meer belang gaan hechten aan transparante communicatie over de manier waarop producten gemaakt worden. Zo is volgens een onderzoek van Label Insight 73% van de consumenten bereid om meer te betalen voor producten die blijk geven van transparantie. Bedrijven kunnen de transparantie die eigen is aan blockchain in hun voordeel gebruiken door hun duurzame aanpak en naleving van de beste praktijken in de verf te zetten en zo hun imago te versterken.
Een mooi voorbeeld daarvan is het blockchainplatform van IBM, 'Food Trust' genaamd. De grootste voedingsbedrijven ter wereld, van Walmart tot Carrefour, hebben zich aangesloten bij dit netwerk. Waarom? Deels om de efficiëntie in de toeleveringsketen te verbeteren, maar deels ook om het vertrouwen van hun klanten te winnen.
Hoe revolutionair dit alles ook mag zijn, een revolutie eist altijd slachtoffers. Om te beginnen betekent het omarmen van blockchain in de landbouw dat we de huidige systemen zullen moeten afbreken. Nieuwe spelregels zouden ons allemaal ten goede komen, maar onvermijdelijk zijn er ook verliezers. Als de voedselketen volledig via blockchain verloopt, zouden regelgevende instanties niet meer nodig zijn, omdat het netwerk zo transparant is dat het zelfregulerend wordt. Het beheer van de keten mag dan veel efficiënter zijn, maar de mensen die bij zulke bureaus werken, staan dan wel op straat.
En wat met de kleinschalige landbouw? Alle gegevens omzetten van papieren dossiers, databases en e-mails naar een blockchainsysteem zal voor vele kleine landbouwers een grote drempel zijn – vooral als ze nog traditionele methoden gebruiken, de blockchaintechnologie nog niet begrijpen, of er nog niet op vertrouwen. Onbekend is onbemind. Blockchain is ook verre van gratis, want grootschalige systemen verbruiken gigantisch veel elektriciteit. Op het hoogtepunt van de populariteit van Bitcoin was het stroomverbruik voor de werking van de blockchain gelijk aan dat van een klein land. Enerzijds maakt blockchain bedrijven duurzamer via groepsdruk, maar anderzijds heeft het systeem dus ook een negatieve impact op het milieu.
Het blijft voorlopig koffiedik kijken, maar blockchain lijkt nu absoluut voet aan de grond te hebben in de landbouw. Vorig jaar liet Nestlé (het grootste voedingsconcern ter wereld) zijn luxueuze koffiemerk Zoégas laten opnemen in de Food Trust-blockchain van IBM, en talloze kleinere bedrijven volgen dit voorbeeld: sinds de oprichting in oktober 2018 hebben bijna 300 nieuwe leveranciers zich aangesloten bij het Food Trust-netwerk. Nu blockchain stilaan gemeengoed wordt, ondervinden vele bedrijven, zoals de grote Noorse zalmkwekerij Kvarøy Arctic, ook voordelen die verder gaan dan verbeterde voedseltransparantie: de technologie helpt hen ook om hun klanten beter te bedienen.
De manier waarop we ons voedsel verhandelen zou ingrijpend veranderen als blockchain breed wordt ingevoerd. Nu ook de zwaargewichten zich aanmelden, voelen hun concurrenten zich genoodzaakt om hetzelfde te doen en krijgen kleinere handelaren het vertrouwen om hun voorbeeld te volgen. En zo kan alles in een stroomversnelling komen.
Dit artikel verscheen eerder in het Engels op de webiste van onze partner FoodUnfolded: https://www.foodunfolded.com/a... De auteur is Luke Cridland.
Om transacties tussen kopers en verkopers te kunnen volgen, wordt elke transactie vastgelegd in zogenaamde grootboeken. Traditioneel houdt een neutrale, vertrouwde derde partij – zoals een bedrijf, een bank of een overheid – het grootboek bij, en iedereen vertrouwt erop dat dit correct gebeurt.
Blockchain vertrekt vanuit een andere benadering. In plaats van één vertrouwd grootboek is er een openbaar grootboek waar iedereen een kopie van heeft en dat iedereen kan aanvullen – maar niemand kan bestaande informatie bewerken. Als het grootboek van iedereen hetzelfde is, kun je erop vertrouwen dat alles klopt. Frauduleuze transacties zijn ook makkelijk te spotten, want dan verschilt het grootboek van de frauderende partij van alle andere.
Uiteindelijk draait het om vertrouwen: in plaats van een bedrijf, een bank of zelfs een overheid te moeten vertrouwen, wordt gewerkt met 'vertrouwen op basis van consensus'. Door volledige transparantie te bieden, kunnen we elkaar gewoon vertrouwen.
